O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
Yüklə 2,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
46 Muslimov N.A., Usmonboyeva M.H., Sayfurov D.M., To‗rayev A.B. Innovatsion ta‘lim texnologiyalari. – T., 2015. – 208 bet. 89 9.4. Ta‟limda pedagogning innovatsion faoliyati Zamonaviy ta‘limga xos muhim jihatlardan biri pedagog faoliyatining innovatsion xarakter kasb etishiga erishish sanaladi. Rivojlangan xorijiy mamlakatlarda pedagog faoliyatining innovatsion xarakter kasb etishiga erishish masalasi o‗tgan asrning 60-yillaridan boshlab jiddiy o‗rganila boshlagan. Xususan, X. Barnet, J. Basset, D. Gamilton, N. Gross, R. Karlson, M. Maylz, A.Xeyvlok, D.Chen, R.Edem, F.N. Gonobolin, S.M. Godnin, V.I. Zagvyazinskiy, V.A. Kan- Kalik, N.V. Kuzmina hamda V.A. Slastenin kabi tadqiqotchilar tomonidan olib borilgan ishlarda innovatsion faoliyat, pedagogik faoliyatga innovatsion yondashish, innovatsion g‗oyalarni asoslash va ularni amaliyotga samarali tatbiq etish, xorijiy mamlakatlar hamda respublikada yaratilgan pedagogik innovatsiyalardan xabaror bilish orqali pedagog faoliyatida ulardan faol foydalanish borasidagi amaliy harakatlar mazmunini yoritilgan. V.A. Slastenin innovatsiyani yangilik yaratish, keng yoyish va foydalanishga qaratilgan maqsadga muvofiq, yo‗naltirilgan jarayoni majmuyi deb biladi. Muallifning fikriga ko‗ra har qanday innovatsiya yangi vositalar yordamida ijtimoiy subyektlarning ehtiyojini qondirish va intilishlarini rag‗batlantirish maqsadini ko‗zlaydi. Har qanday innovatsiyada ―yangi‖, ―yangilik‖ tushunchalari muhim ahamiyatga ega. Turli munosabat va jarayonlarga kiritilayotgan yangilik mazmunan xususiy, subyektiv, mahalliy va shartli g‗oyalar tarzida namoyon bo‗ladi. Xususiy yangilik munosabat, obyekt yoki jarayonga tegishli elementlardan birini o‗zgartirish, yangilashni nazarida tutadi. Subyektiv yangilik ma‘lum obyektning o‗zini yangilash zaruratni ifodalaydi. Mahalliy yangilik alohida olingan obyekt uchun kiritilayotgan yangilikning amaliy ahamiyatini tavsiflash uchun xizmat qiladi. Shartli yangilik esa munosabat, obyekt yoki jarayonda murakkab,progressiv yangilanishning sodir etilishini ta‘minlovchi ma‘lum elementlarning yig‗indisini yoritishga xizmat qiladi. R.N. Yusufbekova innovatsiyalarni pedagogik nuqtayi nazardan ko‗rib chiqishga e‘tiborni qaratadi. Xususan, pedagogik innovatsiyalar muallif tomonidan ta‘lim va tarbiya jarayonida avval ma‘lum bo‗lmagan, qayd qilinmagan holat yoki natijaga olib boruvchi pedagogik hodisaning o‗zgarib turishi mumkin bo‗lgan mazmuni ekanligi ta‘kidlanadi. Rossiyalik olimlar – A.I. Prigojin, B.V. Sazonov, V.S. Tolstoy, N.P. Stepanov va boshqalar esa innovatsion jarayon hamda uning tarkibiy qismlarini o‗rganishga e‘tiborni qaratgan. Bu o‗rinda ular innovatsion jarayonning tashkil etilishiga nisbatan quyidagi ikki yondashuv mavjud ekanligini e‘tirof etadi: 1) yangilikning individual mikro darajasi (unga ko‗ra qandayir yangi g‗oyaga amaliyotga joriy etiladi); 2) alohida-alohida kiritilgan yangiliklarning o‗zaro ta‘sirini ifodalovchi mikro daraja (bu o‗rinda alohida-alohida kiritilgan yangiliklarning o‗zaro ta‘sirlanishi, birligi, raqobati va birining o‗rnini ikkinchisi tomonidan egallanishi ahamiyatli sanaladi). 90 A.I. Prigojin, B.V. Sazonov va V.S. Tolstoylar o‗z tadqiqotlarida yangilik kiritishning tizimli konsepsiyani asoslashga uringan. Bu o‗rinda mualliflar innovatsion jarayonlarning quyidagi ikki muhim bosqichini bir-biridan ajratib ko‗rsatishadi: 1. Yangilik sifatida namoyon bo‗ladigan g‗oyalarni ishlab chiqish (m: korxona, tashkilot tomonidan muayyan turdagi mahsulotni ishlab chiqishning rejalashtirilishi). 2. Yangilik (muayyan mahsulot)ni keng ko‗lamda ishlab chiqish. V. Slasteninning fikriga ko‗ra innovatsion yondashuv quyidagilarga ega bo‗lishni ifodalaydi: - ijodiy faollik; - faoliyatga yangilik (o‗zgartirish) kiritishga texnologik va metodologik jihatdan tayyorgarlik; - yangicha fikrlash; - yuksak muomala madaniyati. Pedagogik innovatsiyalar tegishli sohada ijobiy o‗zgarishlarni sodir etish, sifat jihatdan yuqori natijalarga erishish maqsadida qo‗llaniladi. Bu turdagi innovatsiyalarni asoslash muayyan bosqichlarda kechadi. Ular (9.2-rasm): Yüklə 2,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|