O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti



Yüklə 2,27 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə36/110
tarix20.11.2023
ölçüsü2,27 Mb.
#161876
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   110
Ekonometrika Kaf 11.Iqt osish matematik model 10ta

I
Y

1
- multiplikator koeffitsienti, chunki u foydalanilmagan quvvatlar va ishsizlik 
mavjudligidan kelib chiqqan. Uning vazifasi, bo‗sh iqtisodiy resurslardan qanday 
foydalanishni ko‗rsatish bo‗lib, buning uchun u davlat xarajatlarini oshirishni taklif 
etgan. Ularni 1 multiplikatorga 
1
ko‗paytirib bandlik, ishlab chiqarish va daromad 
o‗sishini ta‘minlaydi, demak, yalpi talabni ham ta‘minlaydi. 
Akselerator tamoyili esa oshgan daromad va talab o‗z navbatida investitsion 
jarayonlarni tezlashtirishni ko‗rsatadi. Bu yangi kapital qo‗yilmalar - daromad o‗sishini 
akseleratsiya koeffitsienti bo‗yicha ko‗paytmasi funksiyasi ekanligini anglatadi: 
Y
I

Akseleratsiya koeffitsienti – texnik taraqqiyot turiga bog‗liq texnik miqdor: 
katta hajmdagi kapitalni talab etadigan kapitalli texnik taraqqiyot sharotida 
ning qiymati oshadi. 
kapitalni tejaydigan texnik taraqqiyotda ning qiymati past bo‗ladi. 
Iqtisodiy o‗sish modelini yaratish jarayonidan R.Xarrod tahlilga uchta 
tenglamani kiritdi: 
amaldagi o‗sish sur‘atlari tenglamasi; 
kafolatlangan o‗sish sur‘atlari tenglamasi; 
haqiqiy o‗sish sur‘ati tenglamasi. 


54 
1.
Amaldagi o‗sish sur‘atlari tenglamasi - R.Xarrod modeli tenglamasi 
natijasidir. U ishlab chiqarish maqsadlarida foydalaniladigan mahsulotning o‗sishidan 
bir qismini jamlanishini ta‘minlash uchun milliy daromadda jamg‗armalar ulushi 
qanday bo‗lishi kerakligini ko‗rsatadi: 
s
Gc

(1) 
bu yerda: 
G
– (
growth
) qandaydir davr bo‗yicha umumiy ishlab chiqarishning 
amaldagi o‗sishi (o‗sgani), masalan yil bo‗yicha: 
Y
Y
G
/
, ya‘ni amaldagi o‗sish 
sur‘ati – bu daromad o‗sishining biznes davr daromadi miqdoriga nisbati; 
Y
I
c
/
- kapital koeffitsienti yoki bir-birlik daromad yoki mahsulot o‗sishining 
―investitsion qiymatini‖ ko‗rsatuvchi ishlab chiqarishning kapital talab koeffitsienti. U 
kapitalning teskari unumdorligi miqdori bo‗lib hisoblanadi 
cS
/
1
– milliy 
daromadda jamg‗armalar ulushi yoki jamg‗arishga moyillik: 
Y
S
s
/

Agar (1) tenglamani uning elementlari mazmuni bo‗yicha yozadigan bo‗lsak, 
unda Dj.Keynsning – investitsiyalar teng jamg‗armalar, ayniyatiga ega bo‗lamiz:
Y
S
s
/

Y
S
Y
I
/
/

S
I

Biroq, R.Xarrodning yondashuvi Dj.Keyns yondashuvidan ancha farqlangan. 
Keynschilik modelida investitsiyalar va jamg‗armalar tengligi statik shaklda, 
R.Xarrod modelida esa dinamik shaklda ifodalangan: tenglamaning chap qismi 
Gc
ishlab 
chiqarish 
maqsadlariga 
yo‗naltirilgan 
mahsulot 
o‗sishining 
kapitallashtiriladigan qismini ifodalab, u jamg‗armalarning 
s
ma‘lum ulushi bilan 
ta‘minlanishi shart. 
2. Kafolatlangan o‗sish sur‘atlari tenglamasi. Tadbirkorlar ko‗zda tutadigan va 
umuman qoniqish hosil qiladigan rivojlanishning prognozi shuni ifodalaydi: 
s
cr
G
w

(2) 
R.Xarrodning fikricha kafolatlangan (
warranted
) o‗sish sur‘ati 
w
G
dinamik 
muvozanatning chizig‗i hisoblanadi. Shu bilan barcha 
cr
(kapital bo‗lgan talabning 
zaruriy koeffitsienti) ham dinamik muvozanatning koeffitsienti hisoblanadi: u 
mahsulot chiqarish o‗sishiga yangi kapitalga ehtiyojni ifodalaydi, uni ta‘minlash 


55 
uchun shu yangi kapital talab etiladi. Bundan kelib chiqadiki, kafolatlangan o‗sish 
sur‘ati tenglamasida investitsiyalar 

Yüklə 2,27 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   110




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin