O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti
Yüklə 2,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
7.5. Lag turlari
Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar elementlari o‗rtasidagi o‗zaro bog‗lanishlar qoidagi ko‗ra oniy bo‗lmaydi. Sabab va oqibatlar o‗rtasida, mahsulot ishlab chiqarish 152 va resurslar qo‗yilmalari o‗rtasida vaqt oralig‗i bo‗ladi vqa u vaqt lagi yoki vaqt bo‗yicha kechikish deb ataladi. Oddiy lag modeli quyidagi ko‗rinishga ega: ) ( t t x f y . Yana bir neoklassik nazariyasining tushunchalaridan biri konvergentsiya hisoblanadi. Faraz qilaylik, ikki davlatda ishlab chikarish funksiyasi o‗zaro teng. Ammo, bir davlatda boshqa davlatga nisbatan kapital kamroq. Bu jarayonda ishlab chiqarishning o‗sish sur‘atlari boy davlatlarga nisbatan yuqori bo‗ladi, ammo xuddi shu jarayonni biz boy davlatda o‗tkazgan bo‗lganimizda, o‗sish sur‘atlari past bo‗ladi. Shuning uchun boy bo‗lmagan davlatda iqtisodiy o‗sish sur‘ati, boy davlatga nisbatan yuqori bo‗ladi. Bu nazariya absolyut konvergentsiya gipotezasi bilan tanilgan. Bu gipoteza ma‘lumotlar orqali isbotlanishi mumkin. Ishlab chiqarish hajmini ko‗paytirishga, vositalarning bir-biriga kiritilgan investitsiya ko‗rsatkichi xos bo‗lgan davlatda maqsadga muvofiq bo‗ladi. Lekin, o‗sish sur‘ati nafaqat qo‗shimcha ishlab chiqarish vositalari bilan, balki real kiritilgan investitsiyalar bilan ham ifodalanadi. Iqtisodiy o‗sish past bo‗lgan davlatlarda, iqtisodiy o‗sish yuqori bo‗lgan davlatlarga nisbatan investitsiya kiritilsa, o‗sish sur‘atlari yuqori bo‗ladi. Ammo, rivojlangan mamlakatlarda buning o‗rniga ko‗proq investitsiya kiritilishi mumkin va natijada xuddi shu jarayon rivojlanishi past bo‗lgan davlatlarda bo‗lsa, rivojlangan davlatlarda o‗sish sur‘atlari yuqori bo‗lib qolaveradi. Shuning uchun boy davlatlar, qashshoq davlatlarga nisbatan investitsiya ko‗paytirish imkoniyati yuqoriroq bo‗ladi. Bu vaziyatlardan biri hisoblanib – bu erda boy davlatlarda mablag‗ni to‗plash normasi yuqoriligi sababidir. Shu sababdan absolyut konvergentsiyaning dastlabki gipotezalaridan biri – bu ikkala davlatlarda ham mablag‗ni to‗plash normasi bir xilligidir. Agar biz ikkala davlatlardagi mablag‗ni to‗plash normasini bir-biridan farq qilganligini inobatga olsak, u holda neoklassik nazariyasiga ko‗ra buni taxminiy konvergentsiya deb atashimiz mumkin. Yüklə 2,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|