O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “Biznes va tadbirkorlik” kafedrasi

19.4. Makroiqtisodiy siyosatning nominal va real valyuta kurslariga 
ta’siri 
Real valyuta kurslari jamg’arma va sarmoyalar o’rtasidagi farqni 
ko’rsatuvchi vertikal to’g’ri chiziq va sof eksport miqdorini ko’rsatuvchi, o’ngdan 
pastga egilgan egri chiziq kesishgan nuqtada tenglikka erishadi. Ushbu nuqtada 
xorijga kredit berish sifatida ko’rsatilgan milliy valyuta taklifi, xorijliklarning 
ushbu mamlakatdan sof eksportni sotib olishi uchun zarur bo’ladigan milliy 
valyuta talabi bilan kesishadi. Bu shuni bildiradiki, real valyuta kursi kapital bilan 
bo’ladigan operatsiyalar bo’yicha milliy valyuta taklifini joriy operatsiyalar 
uchun unga bo’lgan talabni tenglashtiradi
 
 
 
 
36- chizma. Real almashtirish kursidagi muvozanat 
Davlat xarajatlarining oshishi (yoki soliqlarning kamayishi) milliy 
jamg’armalarni kamaytiradi va (S-I) egri chiziq chapga suriladi. Bu siljishlar 
xorijiy investitsiyalar uchun milliy valyuta taklifining kamayishini ko’rsatadi. 
Real valyuta 
kurslari 
E 
S-I 
X
a
(E) 
Sof eksport 
X
n
 
Real almashtirish 
kursining muvozanat 
nuqtasi 

---

208 
Valyuta taklifining qisqarishi uning real almashtirish kursini oshiradi. Natijada, 
milliy mahsulotlar xorijliklarnikiga nisbatan qimmatlashadi. Bu esa, o’z navbatida, 
eksportning qisqarishiga va importning oshishiga olib ksladi. Oqibatda joriy 
operatsiyalar hisobida taqchillik paydo bo’ladi. 
Agarda, soliqlarning kamayishi investitsiyalarning oshishiga olib kelsa, milliy 
jamg’armalar hajmi o’zgarmasa ham (S-I) egri chizig’i yana chapga siljiydi.