O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti zoyirov Laziz Subxonovich Raimjanova Madina Asrarovna Saidov Rasulbek Boltabayevich Shoislomova Nargiza Qobilovna investitsiya loyihalari ekspertiza

Ochiq turdagi investitsiya fondlari
- aktsiyalarni ularni sotib olish majburiyati 
bilan muomalaga chiqaradi, ya‘ni fond qimmatli qog‘ozlarining egalariga ularning 

---

275 
o‘rniga pul summasi yoki mol-mulkni olish huquqini beradi, bu ustavda oldindan ko‘zda 
tutilishi lozim. 
Preferentsiya 
– iqtisodiyotni maqsadga muvofiq rivojlantirish va tartibga solishda 
ayrim soha va tarmoqlar, korxona va ishlab chiqarish turlariga nisbatan beriluvchi 
imtiyoz, afzallik va ustuvorliklar. 
Protektsionizm 
– davlatning xorij raqobatidan ichki bozorni himoya qilish siyosati, 
mamalakatga olib kelinayotgan tovarlarga yuqori bojlar belgilaydi, ayrim tovarlarni olib 
kelish cheklanadi yoki umuman ta‘qiqlanadi. 
Pul 
– hamma tovar va xizmatlar ayirboshlanadigan, umumiy ekvivalent sifatida 
foydalaniladigan, boshqa barcha tovarlar qiymatini ifodalaydigan maxsus tovar. 
Pul - kredit siyosati
– bu davlat tomonidan iqtisodiy o‘sishni ta‘minlash maqsadida 
pul muomalasini tashkil etish va barqarorligini ta‘minlash uchun amalga oshiriladigan 
barcha chora-tadbirlar majmui. 
Qo’shimcha qiymat solig’i
– qo‘shilgan qiymatdan olinadigan soliqlarning bir turi 
hisoblanadi. Tovarlarning realizatsiyasi, xizmat ko‘rsatish va boshqa ishlarni bajarishdan 
olinadi. Sotish oborotiga nisbatan mahsulotlarning turlariga ko‘ra foizlarda belgilanadi. 
Reinvestitsiyalar
- investorlar tomonidan korxonalar faoliyatidan olingan foydani 
ishlab chiqarishni rivojlantirish maqsadida uni shu korxonaga qayta kiritishdir.
Rekonstruktsiya (qayta tiklash)

faoliyat yuritayotgan korxonani ma‘naviy va 
jismoniy 
eskirgan 
qurilma 
va 
asbob-uskunalarni 
ishlab 
chiqarishni 
mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish, texnologik bo‘g‘inlar va yordamchi 
xizmatdagi nomutanosibliklarni yo‘qotish yo‘li bilan almashtirish yordamida to‘liq yoki 
qisman o‘zgartirish. Qayta tiklashda eski tsexlar o‘rniga yangi tsexlarni qurishga ruxsat 
beriladi.
Rentabellik
– korxona faoliyatining foydalik darajasi. Uning uch xil ko‘rsatkichi 
mavjud: korxona aktivlari rentabelligi, xususiy kapital rentabelligi va sotilgan mahsulot 
rentabelligi. Bu ko‘rsatkichlarni balansdagi (sof) foyda ko‘rsatkichini korxona 
aktivlarining o‘rtacha yillik qiymati, muomalaga chiqarilgan aktsiyalar miqdori, xususiy 
kapital miqdori va sotilgan mahsulot tannarxiga nisbati bilan aniqlanadi. 

---

276 
Risk 
– bu bashorat qilinayotgan loyihani amalga oshirishda haqiqiy sharoitlardan 
ozgina chekinilganda daromadlarni ololmaslik yoki zararlarning paydo bo‘lib qolish 
ehtimolidir. Risk kutilishi mumkin bulgan xatar bo‘lib, investitsiyadan mo‘ljallangan 
foydani olish jarayoniga xos bo‘lgan umidsizlikdir.