Kreditning qaytarilmasligi haqida xabar kelganidan so‘ng, faksdagi mijoz ma’lumoti mujmalligi aniqlandi. Ushbu kreditning davlat tashkiloti tomonidan qaytarilmaslik ehtimoli qanday? Kreditning kredit oluvchi tomonidan qaytarilmaslik ehtimoli Bayes formulasi orqali aniqlanadi.
( ) =
( )
( )
(3.1.1.)
(
)
Bayes formulasi bo‘yicha quyidagilarni aniqlaymiz:
( ) =
() ()
=
0,15 ∗ 0,03
= 0,0411
( )
0,1095
Demak, ushbu hisob-kitoblardan ko‘rinib turibdiki, davlat tashkilotini kreditni qaytarmaslik ehtimoli 0,0411 ga teng.
Kredit riski qaramlik koeffitsiyenti bo‘yicha o‘lchanadi. Giring bu – koeffitsiyent bo‘lib, uning mohiyati foiz hisoblanadigan jalb qilingan kapital miqdorining aksiyadorlik kapitaliga nisbatini 58
aniqlashdir. Giringni topish uchun aksiyadorlik va jalb qilingan kapitallarni aniqlash kerak bo‘ladi.
Aksiyadorlik kapitali – muomaladagi oddiy aksiyalar hisobiga shakllantirilgan kapital bilan zaxiralarning balans qiymatlari yig‘indisiga teng. Jalb qilingan kapital – bank zayomlari, tijorat ssudalari va qarz majburiyatlaridan tashkil topadi.
Agar kompaniyaning giringi 100% dan oshib ketsa, u juda yuqori hisoblanadi. Bu jalb qilingan kapital biznes uchun zarur bo‘lgan moliyaviy mablag‘larning asosiy manbai bo‘lganda yuz beradi. Yuqori giring yuqori kredit riskini ko‘rsatadi. Biroq, giringning aniq darajasi yo‘q, uning oshishi kompaniyaga qarz berishning riski muqarrar ekanligini anglatadi. Giringning o‘zgarishi mamlakatdagi iqtisodiy vaziyat va bozordagi vaziyatga bog‘liqdir.
3.2. Kredit riskini tahlil qilish va baholash
Moliya va buxgalteriya hisobidagi asosiy tamoyillari va amaliy me’yorlaridagi farqlarga qaramay, kompaniyaning moliyaviy hisoboti o‘z ichiga moliyaviy holati va o‘tmishdagi xo‘jalik faoliyati samaradorligi haqidagi ma’lumotlarni qamrab olgan bo‘ladi, bu rahbarlarga kompaniyaning bo‘lg‘usi ishlarini tahlil qilish va istiqbolini belgilashda asqotishi mumkin bo‘ladi. Firmaning moliyaviy hisobotlari asosida moliyaviy natijalarini tahlil qilishda qator maxsus koeffitsiyentlardan foydalaniladi, ular yordamida ko‘rsatkichlarni turli xil kompaniyalar bo‘yicha hamda bitta kompaniyaning turli xil vaqt oralig‘idagi ko‘rsatkichlarini solishtirish mumkin bo‘ladi. Ushbu koeffitsiyentlardan foydalangan holda firma faoliyatining beshta asosiy jihatlarini tahlil qilish mumkin: rentabelligi, aktivlar aylanmasi, o‘zining va jalb qilingan mablag‘lari hisobiga moliyalashtirish yoki moliyaviy «dastak» (moliyaviy liveridj), likvidlik va bozor qiymati. Kredit riskini tahlil qilishning eng muhim omillaridan biri foizlar qoplamasi hisoblanadi. Uning mohiyati kompaniyaning foizli to‘lovlarini bu to‘lovlarni amalga oshirishdan keladigan foyda summasi bilan taqqoslashdan iborat. Bu koeffitsiyent kredit uchun foizlar to‘lash bo‘yicha kompaniyaning o‘z majburiyatini bajarish
