Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti
Yüklə 15,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
5.3. Murakkab foizlarni qo
ʻ llash orqali pul mablag ʻ larining vaqt bo ʻ yicha qiymatini aniqlash Korporativ moliyaviy munosabatlarda va moliyaviy hisob-kitob- larda murakkab foizlar muhim rol oʻynaydi. Bu haqda quyida atroflicha toʻxtalib oʻtamiz. - 79 - Murakkab foizlar bir yildan ortiq muddat davom etadigan moliyaviy operatsiyalar boʻyicha hisob-kitoblarda keng qoʻllaniladi. Shu bilan birgalikda ulardan qisqa muddatli moliyaviy operatsiyalarda ham foydalanish mumkin. Murakkab foizlar obyektiv sabablar tufayli qisqa muddatli moliyaviy operatsiyalarda bitim shartlariga kiritilishi mumkin. Obyektiv sabablar sifatida esa yuqori inflyatsiya darajasi, yuqori riskli holatlarni keltirish mumkin. Bunda operatsiya muddati boʻyicha foiz hisoblash uchun baza sifatida qoʻshimcha ravishda muddatlar boʻyicha foizlar hisobiga jamgʻariladigan summani oʻz ichiga olgan holda shartnomada belgilangan summa olinadi. Murakkab foizlar boʻyicha oʻsib boruvchi qiymatni aniqlash Murakkab foizlar boʻyicha oʻsib boruvchi qiymatni aniqlash texnologiyasini quyidagi misollarda koʻrib chiqamiz. 100 birlikka teng summa bankka 3 yil muddatga depozitga qoʻ- yilgan. Depozit stavkasi yillik 8%. Depozit boʻyicha foiz bir yilda bir marta hisoblanadi. Muddat yakunidagi depozit miqdorini aniqlang. Mazkur operatsiya shartlari boʻyicha quyidagi koʻrsatkichlar ma’lum: Bankka qoʻyilgan dastlabki mablagʻ summasi PV = 100 birlik, yillik foiz stavka r = 8% va muddat n = 3 yil. Birinchi yil oxiriga kelgusi qiymat FV ni aniqlaymiz: FV 1 =PV + PV x r = PV (1 + r) = 100 x (1 + 0,08) = 108. Mos ravishda, ikkinchi yil uchun FV miqdorini aniqlaymiz ( n=2 ): FV 2 = FV 1 + FV 1 x r = PV (1 + r) + PV (1 + r) x r = PV (1 + r) 2 = 100 x (1 + 0,08) 2 = 116,64 birlik. Oxirgi yil uchun ( n = 3) FV 3 = FV 2 + FV 2 x r= PV (1 + r) 3 = 100 x (1 + 0,08) 3 = 125,97 birlik. Mazkur misol uchun murakkab foizlar boʻyicha oʻsib boruvchi kelgusi qiymatni aniqlash chizmasi quyidagi rasmda keltirilgan (5.3- rasm): |