Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti iqtisodiyot fakulteti
Yüklə 0,75 Mb.
|
|
A
Á Â 1 ø ø A 1 A 2 Масла?атчилар, рефе- рентлар, юридик хизмат булими ва бошкаруви Маркетинг тадкикоти буйича маркетологлар гурухи, мехнатни мухофаза килиш хизмати, аудит гурухи ва бошкарув 3.2-sxema. Boshqarishning chiziqli-shtabli strukturasi. Shtablarning vazifasi har xil muammolarni o’rganish orqali rahbarlarga qaror qabul qilishda yordam berishdan iborat. Bunday shtablarga ehtiyojning paydo bo’lishiga asosiy sabab - bu tashkilotlardagi funktsiyalarning murakkablashuvidir. Bu erda mehnat taqsimoti ikki turdagi maqsad va vazifalar bilan belgilanadi. Chiziqli rahbarlar korxonaning bosh maqsadiga erishish yo’lidagi birlamchi vazifalarning bajarishiga javobgar bo’lsalar, shtabdagilar esa birlamchi vazifalarga tob’e bo’lgan ikkilamchi vazifalarni bajarilishga javobgardirlar. Ular maslahat berish funktsiyasini bajaradilar. Chiziqli raxbarlarning asosiy vazifasi taklif etilgan ijobiy va salbiy maslahatlar ichidan maqsadga muvofiqligini aniqlash va uni uzil - kesil qabul qilishdan iborat. Shtablarning tashkil qilinishi va bunday yordamchilarga ega bo’lgan uchun korxona faoliyati bir tomondan engillashadi, boshqa tomondan esa olinadigan maslahatlar qarama - qarshi bo’lganligi sababli murakkablashadi. Shunday hollarda har ikkala tomon o’zinikini maqullashga, o’z obrqlarini saqlashga harakat qiladi. Natijada o’rtada nizo chiqadi. Shtabdagi menejerlar o’zlarini mutaxasis, o’z sohalarining bilimdoni ekanligini isbotlamoqchi bo’lsalar, chiziqli rahbarlar esa yakka rahbar ekanliklarini pesh qiladilar. G’arb menejmentidagi ayrim nazariyotchilar bu ikki turdagi menejerlar korpusini yaxlit tashkilot tarkibidagi qarama - qarshi sotsial guruh deb atashadi. Bu erda shtabdagilar o’zlarini elita darajasida his etadilar. Yirik korporatsiyalardagi shtablar ko’p hollarda mazkur korxonaning asosiy markaziy organlariga aylanib qoladilar va chiziqli organlar faoliyatini murakkablashtirishga urinadilar. Bunday vaziyatdan qutilish uchun korxonalar boshqarish strukturasiga o’zgartirishlar kritib shtablar sonini yoki ularning xodimlarini qisqartirishga erishadilar. Bu strukturaning afzalligi shundan iboratki chiziqli rahbarlar o’z diqqatlarini ilmiy - tadqiqiy ishlarga emas, balki asosan korxonaning joriy faoliyatiga qaratadilar.Kamchiligi esa boshqaruv tizimiga ortiqcha bo’g’inlarning paydo bo’lishi, natijada boshqarish tezkorligini susayishi, boshqarish xarajatlarining qsishidadir. Bu boshqaruv strukturasi rahbarlar va struktura bo’g’inlarini har xil vazifalarga va aniq bo’linmalarda boshqaruv faoliyatini ixtisoslashtirishga qaratilgandir. Bunda har bir boshqaruv bo’g’iniga muayyan funktsiyalar biriktirib qo’yiladi. Masalan, biri marketingni ikkinchisi ishlab chiqarishni, uchunchisi esa moliyani boshqarish bilan shug’ullanadi. Boshqarish apparatini funktsional ixtisoslashtirish uning sama-radorligini ancha oshiradi. Boshqarishning hamma funktsiyalarni bajarishi lozim bo’lgan universal rahbarlar o’rniga o’z sohasini puxt biladigan, o’z shtatiga ega bo’lgan, o’ziga topshirilgan ish uchastkasi uchun javob beradigan mutaxasislar apparati paydo bo’ladi. Albatta, funktsional xizmatlar rahbarlari va mutaxassislari: • o’z sohasini chuqur va puxta biladigan; • jarayonlar va hodisalarni tahlil qilish va baholash qobiliyatiga ega bo’lgan; • o’z xulosa va tavsiyalarini himoya qila oladigan; • chiziqli struktura rahbarlarini shu tavsiyalarni amalga oshirish maqsadga muvofiqligiga ishontira oladigan kishilar bo’lishi kerak. Funktsional bo’linmalar bevosita barcha quyi struktura bo’linmalarining (A1, A2, A3, B1, B2, B3) faoliyatini boshqaradi (punktr chiziqlarga e’tibor bering). Funktsional boshqarish u yoki bu funktsiya kompetentsiyasiga ta’luqli tor doiradagi masalalar bo’yicha quyi bosqichning organlari va bo’linmalari faoliyatiga rahbarlikni ta’minlaydi. Masalan, korxonaning reja bo’limi tsexlarning reja byurolariga rahbrlik qiladi. Bunda ham funktsional bo’limlar rahbarlarining vertikal bo’yicha ierarxiyasi va bqysinishi mavjud. Ammo chiziqli strukturadan farqli qlaroq, bunday bqysinishi ma’muriy emas, bulki sof uslubiy maslahatli bqysinishdir. Masalan, korxona reja bo’limining boshlig’i tsex reja byurosi boshlig’iga hatto aynan shu vazifaga doir masala bo’yicha ham buyruq berish huquqiga ega emas. Biror ma’muriy buyruqni korxona direktori tsex boshlig’iga berish mumkin, tsex boshlig’i esa tsex reja byurosi boshlig’iga shunday bera oladi. Funktsional struktura ham o’zining ijobiy sa salbiy tomonlariga ega. Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|