O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent Moliya instituti Islomov A. Egamov E

Qur’oni Karimda 
(arabcha – qiroat, ya’ni 
o’qish) keng tarzda o’z aksini top-gan. Islom dinida Qur’oni Karim 
Olloh tomonidan payg’ambari-miz 
Muhammad alayhissalomga
vahiy 
qilingan deyiladi. Qur’oni Karimdagi iqtisodiy fikr va ko’rsatmalar 
20

---

o’zining to’g’ri va faolligi bilan ajralib turadi. 
Qur’oni Karimdagi iqtisodiy ko’rsatmalar.
Qur’oni Karim-dagi 
asosiy g’oyalardan biri musulmonlarning qardoshligi bo’lib, arab 
qabilalari shu bayroq atrofida birlashdilar. Unda dehqon, hunarmandlar 
mehnati, umuman halol mehnat ulug’lanadi, barcha boylik shu asosda 
paydo bo’lishi uqtiriladi. Bu muqaddas kitobda savdoga katta ahamiyat 
beriladi, sudxo’rlik (sudxo’rlik foizi) qoralanadi, xususiy mulkning 
muqaddasligi, birovning mulkiga xiyonat va hatto hasad qilish katta 
gunoh deb ko’rsatiladi. Islomda jamiyatning tengsizligi taqdiri azaldan 
deb tan olinadi, ammo halollik va to’g’rilikka buyuriladi va yolg’on 
ishlatish, o’g’rilik va mehnatsiz daromad topish man qilinadi. Qur’oni 
Karimda qarz olish va berish, merosni taqsimlash, etim-esirlarga 
muruvvat, xayr-ehson qilish, o’zaro yordam berish haqidagi g’oyalar 
hamda soliq turlari va miqdori to’g’risidagi tushunchalar katta ahamiyat 
kasb etadi. Oyati karima va hadisi shariflarda turli kasblarni egallash, 
ayniqsa, dehqonchilik, qo’ychivonlik bilan shug’ullanish, mehnat qilish 
zarurligi marhamat qilingan.
Islom aqidasida isrofgarchilikka qarshi kurash, 
«Englar, ichinglar, 
hadya qilinglar, ammo isrof qilmanglar»
degan ko’rsat-malar asosida 
olib boriladi (bu hozirgi davrda eng asosiy muammolardan biri 
hisoblanadi), 
«Daryo bo’yida tahorat qilsan-giz ham suvni isrof 
qilmanglar»
kabi qoidalar aynan hozirgi zamon iqtisodiyoti va 
ekologiyasi uchun nihoyatda ahamiyatlidir. 
Ibn Xoldunning iqtisodiy qarashlari.
Iqtisodiy fikrlar-ning 
rivojlanishida arab mutafakkiri Ibn Xoldunning (1332-1405) hissasi 
benihoya katta. U Tunisda zodagonlar oilasida tug’ilgan. Uning asosiy 
asari