51
moliya bozori qatnashchilaririsklar va hatti-harakatlarga nisbatan pragmatik, iqtisodiy
individualizm, davlatga va yirik kompaniya-larga nisbatan kamroq nazoratli
bo‗ladilar.
AQSh va Buyukbritaniya moliya bozorlar qatnashchilari
esa Germaniya va
Yaponiyadagilardan farqli konservativlik darajasi kamroq va risklarga ko‗proq moyil.
Bularning barchasianglo-saksonmodeli asosidagi moliya bozorlariniliberalligini,
ochiqligini, faolligini, ammo krizislarga ta‘sirchanligini belgilaydi.
Islom traditsiyasiga asoslangan moliya bozori modeli.
Bu traditsiya islom
moliyasi shaklida namoyon bo‗ladi. Unda moliya bozori qatnashchilari tomonidan
Islom dini ko‗rsatmalariga va ―harom‖ tushunchasiga rioya qilinadi. Islomiy moliya
institutlari oldindan belgilangan foiz daromad olishlari va
spekulyativ operatsiyalar
bajarishlari mumkin emas, ular faqat ulushlar va ijara asosida ishtirok etishlari,
mulkni nasiyaga sotib olish va sotishi mumkin. Pul resurslarini
jalb qilish uchun
depozitlar o‗rniga aksiyalar, investitsiya fondlari, foiz to‗lovlari
oldindan
belgilanmagan jamg‗arma va investitsiya schyotlari (banklar bilan sheriklik asosida),
foizli obligatsiyalar o‗rniga diskonli obligatsiyalar qo‗llaniladi (diskontani ustama
haq sifatida belgilab). Natijada Pokiston, Baxreyn, Kuvayt,
Indoneziya, Eron,
Malayziya moliya bozorlarida obligatsiyalar (foizlisi ―ribo‖, ya‘ni ―harom‖
hisoblanadi) va derivativlar (qimorga o‗xshaganligi uchun) segmentlari mavjud emas.
Pokistonda ustamali (muhrob) davlat obligatsiyalari maxsus investitsiya fondlari
ulushlariga
konvertatsiyalantiriladi
va
ushbu
fondlar
orqali
loyihaviy
moliyalashtirishga asoslanib hukumat moliyalashtiriladi. Xalqaro statistikada qarz
munosabatlarini mujassamlashtiruvchi qog‗ozlar bo‗yicha
islom mamlakatlari
keltirilmaydi.
Ko‗pincha bozor instrumenti bo‗lmagan ―ulushli ishtirok qog‗ozlari‖
(
Dostları ilə paylaş: 
