O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

11.4-rasm. AS egri chizig‘ining o‘zgarishi. 
3.“AD-AS” MODELI 
Makroiqtisodiyotda makroiqtisodiy barqarorlik g‘oyasini makroiqtisodiy 
muvozanat modellarida ko‘rsatish qabul qilingan. Keng tarqalgan modellardan biri 
bu “AD-AS” modeli, ya’ni “yalpi talab – yalpi taklif”dir (aggregate demand – 
aggregate supple).
Bu modelda makroiqtisodiy muvozanat bir vaziyat sifatida olish mumkin. 
Bu vaziyatda barcha ishlab chiqarilgan tovar va xizmatlar to‘liqligicha sotib 
olinadi, ya’ni ishlab chiqarishga to‘lov qobiliyatli talab mos keladi.
Bu vaziyatni grafikda ifodalash uchun bir grafikda yalpi talab va yalpi taklif 
egri chig‘iqlarini mujassamlashtirish lozim. Yalpi talab egri chizig‘i yalpi 
taklifning uchta kesmasida ham tutashib muvozanatga erishadi, lekin har bir 
kesmadagi muvozanat turlicha bo‘ladi.
11.5-rasm. AD-AS egri chizig‘i. 
Agar yalpi talab egri chizig‘i yalpi taklif egri chizig‘ining gorizontal 
kesmasida tutashsa, muvozanatli holatni saqlab qolgan holda, yalpi talabni 
rag‘batlantirish orqali real ishlab chiqarish xajmini o‘stirish masalasini xal qilish 
mumkin.
 
11.6-rasm.
Oraliq kesmada tutashganda, bu holatda ham ishlab chiqarish xajmini 
oshirish mumkin, lekin bu oshirishda narxlarning P
1 
dan
P
2 
ga o‘tishida, real ishlab 
chiqarish xajmi ham mos ravishda Y
1 
dan
Y
2
ga ko‘tarilishi kuzatiladi.
11.7-rasm.
Vertikal kesmada yalpi talabni rag‘batlantirishga qilingan har qanday 
urinish narxlar darajasini (P
1 
dan
P
2 
ga) o‘tishida yuqori darajada oshishiga olib 
keladi. Bu holatda to‘liq bandlikni ta’minlamay turib, yalpi talabni oshirishga 
umuman to‘g‘ri kelmaydi, chunki mahsulotni oshirmasdan turib narxlarni oshib 
ketishi inflyatsiyaga olib keladi.

---

11.8-rasm.
Makroiqtisodiy muvozanatda bu uchta variantni solishtirganda shuni 
ta’kidlash lozimki, bu uchta variantdan birini tanlash uchun mamlakat iqtisodiyoti 
yalpi taklifning qaysi holatida ekanligini aniqlab olish lozim.
Undan tashqari, “xrapovik” samarasini ham inobatga olish lozim.