O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

O‘rtacha daromad 
- sotilgan bir birlik mahsulotga to‘g‘ri keladigan 
daromaddir, ya’ni: 
. 
 Chekli daromad (
) - bu qo‘shimcha bir birlik ne’matni sotish natijasida 
umumiy daromadning o‘sgan qismi 
, ya’ni: 
P const

)
(TR
)
(Q
)
(P
TR P Q
 
TR
R
P
Q
R Q
( )
(
)
AR
AR
TR
Q
P Q
Q
P




MR

R Q
( )

---

. 
4. Raqobatli bozorning uzoq va qisqa muddatli muvozanati. 
Bozor 
tomonidan 
narxlar 
o‘rnatiladigan 
sharoitda, 
foydani 
maksimallashtirishning asosiy yo‘li bu ishlab chiqarish xarajatlarini qisqartirish va 
bozorga chiqishni nazorat qilishdir. Bunday sharoitdan kelib chiqib, firma o‘zi 
uchun masimal foyda olishi mumkin bo‘lgan optimal ishlab chiqarish xajmini 
belgilab olishi shart.
Qisqa muddatli oraliqda firma kapitali xajmi o‘zgarmaydi, shuning uchun u 
foydani maksimallashtiradigan o‘zgaruvchan ishlab chiqarish omillari hajmini 
tanlashi lozim bo‘ladi. Ma’lumki, foydani maksimallashtirish bu umumiy daromad 
bilan umumiy xarajatlar ayirmasini maksimallashtirish demakdir, ya’ni 
.
Firmaning daromad, xarajati va foydasi 
Ishl
ab 
chiqarish 
xajmi 
Na
rx 
Daromad 
Xarajat 
F
oyda 
Yal
pi 
C
hekli 
Ya
lpi 
Ch
ekli 
0 
50 
0 
- 
40
0 
- 
-
400 
10 
50 
500 
50 
50
0 
10 
0 
20 
50 
100
0 
50 
80
0 
30 
2
00