O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Ochiq namoyon bo’luvchi inflyatsiya – narxlar darajasining yuqori darajada 
o’sib borishida namoyon bo’ladi.
YAshirin inflyatsiya – bu shunday holatki, bunda narxlar, bozor darajasida 
bo’lishini ta’minlab turuvchilar (davlat) evaziga rasman o’zgarmaydi, lekin tovar 
va xizmatlar sifatini pasayishi, defitsit vujudga kelishi natijasida narxlarning, 

---

pulning qadrsizlanishini namoyon bo’lishi yashirish inflyatsiyani namoyon 
bo’layotganidan dalolat beradi.
2. Inflyatsiyaning turlari. Talab va taklif inflyatsiyasi. 
Talab inflyatsiyasi iqtisodiyotda talab keskin oshib ketishi va uni ishlab 
chiqarishning real hajmi bilan qondirish mumkin bo’lmay qolgan sharoitlarda kelib 
chiqadi. YA’ni, to’liq bandlilikka yaqin sharoitda iqtisodiyotning ishlab chiqarish 
imkoniyatlari o’sib borayotgan yalpi talabni qondirolmaydi. Ortiqcha talab esa, 
real tovarlar bahosining ortishiga iqtisodiy bosim beradi va talab inflyatsiyasi kelib 
chiqadi.
Taklif inflyatsiyasi bu, mamlakat iqtisodiyotida tovar va xizmatlar 
taklifining kamayishi natijasida tovar va xizmatlar baholarining oshishidan paydo 
bo’ladi. Bunday hollarda ortiqcha talab bo’lmasa ham tovarlarning baholari oshib 
boradi. Hatto ish bilan bandlik va YAIM ishlab chiqarish kamaygan yillari 
tovarlarning bahosi oshadi. Jami taklif qisqarishining asosiy sababi mahsulot 
birligiga sarflangan xarajatlarning o’sishi hisoblanadi. Bunda nominal ish haqi, 
xom ashyo va yoqilg’i narxlarining oshishi natijasida ishlab chiqarish tannarxi ham
oshadi.
Taklif inflyatsiyasining kelib chiqishiga, shuningdek, taklif mexanizmining 
buzilishi ham ta’sir qiladi. Taklif mexanizmi esa tasodifiy holda asosiy ishlab 
chiqarish omillari bahosining keskin ko’payishidan kelib chiqadi.
Inflyatsiyani real daromadlar darajasiga ta’siri u kutilayotgan yoki 
kutilmayotganiga ham bog’liq.
Inflyatsiyani iqtisodiy agentlar tomonidan tahlil qilish tamoyillariga qarab, 
kutilgan va kutimagan inflyatsiyaga ajratish mumkin.