O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

12.3. Kommunikatsiya siyosatining mohiyati, mazmuni va 
maqsadlari 
 
Marketing kommunikatsiyasi - firmadan turli ommaga, mijozlar, 
xaridorlar, sotuvchilar, yetkazib beruvchilar, aksionerlar, boshqaruv 
organlari hamda firmaning o‘z xodimlariga mo‘ljallangan signallar 
majmuasidir. Reklama, shaxsiy savdo, savdoni rag`batlantirish va 
jamoat bilan aloqalar kabi asosiy vositalar kommunikatsiya majmuasi 
hisoblanadi. 
Kommunikatsiya raqobat kurashida muvaffaqiyat omili bo‘lib 
hisoblanadi. Korxona o‘z firmasining yaxshi imijini yaratish uchun 
ko‘plab kommunikativ jarayonlar bilan o‘zaro kelishishga majbur. 
Korxona tovar bilan raqobatlashib kommunikativ raqobatga chuqurroq, 
ya’ni bozorni muhimroq maqsadli segmenti va xaridorlari e’tiboriga 
erishishga kurashib jalb etiladi. 
Keyingi kommunikativ siyosatda strategik va taktik choralarni 
ichiga oluvchi faqat kompleks yondashish imkoniyati qo‘yiladi. Buning 
uchun korxonadan tadbirkorlikning integratsiyalangan kommunikativ 
konsepsiyasini yaratish va rivojlantirish talab qilinadi. 
Integratsiyalangan kommunikativ jarayonning xususiyati bo‘lib 
kommunikatsiya vositasi va jarayoni, tashuvchilari, shakllarining turli-
tumanligi hisoblanadi. 
Kommunikatsiya quyidagicha klassifikatsiyalanadi:
1. Kontakt turi bo‘yicha: shaxsli va shaxssiz. 
2. Jadalligi bo‘yicha: jadal va bo‘sh.
3. Qo‘llash chastotasi bo‘yicha: yagona va ko‘p marotabalik. 
4. Ta’sir natijasiga ko‘ra: samarali va samarasiz. 
5. Kommunikatsiya tashuvchilari sifatida: menejment (firma 
boshqaruvi), xodimlar, mijozlar, jamoat, biznes bo‘yicha sheriklar va 
boshqalar. 
Reklamadan yangi mahsulotlarni bozorga chiqarishda ham 
foydalaniladi. Savdo konyunkturasini yangi mahsulotlar bilan ta’minlash 
hali muhim bo‘lmagan, sotuv, zaxira, iste’mol haqidagi ma’lumotlar 
yetarli bo‘lmagan paytda bu ham muhimdir. Bu paytda mutaxassislar 
yo‘nalishini tanlash uchun reklama orqali yangi taklif tuzadilar. Unda 
mahsulotlarning tavsiya etiladigan xususiyatlari va ishlab chiqarishning 
kelajagi hamda aholi talabini ko‘ra bilish, sinovga chiqarilgan 
mahsulotga xaridorning munosabatini kuzatish haqidagi ma’lumotlar 
o‘rin oladi. Reklamaning yo‘nalishini tanlash - savdo va sanoatning 
o‘zaro harakati va mahsulot aylanishiga ana shu manbalardan olingan 

---

348 
mahsulot zaxiralarining qatnashishiga ham bog‘liq. Reklama faoliyati 
marketing xizmatining tarkibiy turlaridan biridir. Uning bevosita yoki 
bilvosita turi yordamida korxonaning bozordagi o‘rni mustahkamlanadi 
va taklif etilayotgan mahsulotlarni sotish jadallashadi.