O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

 
12.4. Marketing kommunikatsiyasi kompleksi (reklama, sotishni 
rag‘batlantirish, tashviqot, jamoa bilan ishlash, shaxsiy sotuv, 
bevosita sotuv) 
 
Marketing tizimida kommunikativ jarayonlarni boshqarish: 
1. Kommunikatsiyalar va tovarlarni ilgari surish strategiyalarini 
ishlab chiqish samarali kommunikatsiyalar algoritmini asoslash. 
2. Hamkorlik, iste’molchilar va raqobatchilar bilan o‘zaro 
harakatlanishning samarali tizimini ishlab chiqish. 
3. Multimedia – kompaniyalarning optimal qarorlarini ishlab 
chiqish: reklama maqsadlarini tasdiqlash, reklama budjeti haqida qaror 
qabul qilish, reklama vositalarini tanlash, reklamaning samaradorligini 
baholash. 
4. Bevosita marketing dasturini ishlab chiqish, savdoni 
optimallashtirish va PR(Public Relations).
4P- (Mahsulot, Joy, Narx, Targ‘ibot). 
Targ‘ibot – marketingning zamonaviy ko‘rinishi. Targ‘ibot 
(Promotion) – Sotuvchi va xaridor o‘rtasidagi xaridorning xatti-harakati 
va fikrlashiga ta’sir etgan holda ma’lumot almashinuvi. Marketing 
menejerlarining asosiy vazifasi – mijozlar va ular guruhiga kerak 
mahsulot aynan qaysi joyda va ularga ma’qul narxni ma’lum qilishdir. 
Targ‘ibot (Promotion) - marketingning zamonaviy ko‘rinishi: 
 
12.1- rasm.Targ‘ibot usullari 
Targ’ibot 
(Promotion ) 
usullari 
Shaxsiy sotish 
(Personal Selling) 
Ommaviy sotish
(Mass Selling) 
Reklama 
Publicity

---

349 
Targ‘ibot usullari: 
1. Shaxsiy (Personal Selling) sotish – sotuvchi va potensial xaridor 
o‘rtasidagi to‘g‘ridan to‘g‘ri muloqotni bildiradi. Shaxsiy sotish orqali 
sotuvchi darhol xaridorni fikrini bilib olish va keyinchalik qaror qabul 
qilishni osonlashtiradi. Ko‘p marketologlar shaxsiy sotishni tatbiq 
qilishda juda qimmat va murakkab hisoblaydilar. 
2. Ommaviy sotish (Mass Selling) – bir vaqtning o‘zida ko‘plab 
potensial xaridorlar bilan muloqotda bo‘lish. 
Odamlar gavjum joyda 
«ommaviy sotish»ning eng asosiy ko‘rinishlaridan biri. An’anaviy 
OAV-jurnal, gazeta, radio va TV hamda internet orqali xat yuborishni 
o‘z ichiga oladi. Reklama qilishda pul to‘lanadi, lekin «ommaviy 
sotish»ning boshqa ko‘rinishi publicity- oshkoralik «tekin». 
3. Sotish targ‘ibot qilish - (Sales promotion) – bu reklama qilish, 
ommaviy yoki shaxsiy sotishdan boshqa – mahsulotga mijozlarning 
qiziqishini orttirgan holda sotish hatti-harakatlari.