O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

Yashirin ishsiz shakllariga quyidagilar kiradi: 
1) korxonalar va tashkilotlardagi to’liq ish haqi oladigan ortiqcha 
xodimlar soni. Ish bilan bandlikning bunday shakli mahsulot tannarxi va 
bahosining ortishiga, korxonalarning moliyaviy ahvoliga og’ir ta’sir qiladi, 
pirovard natijada inflyatsiya spiralining buralishiga olib keladi; 
2) to’liq bo’lmagan ish vaqti davomida ishlaydigan, tegishli ish haqi 
oladigan va to’liq ish kuniga o’tishni xohlaydigan, lekin iqtisodiy 
kon’yunkturaning ta’siri tufayli bunday imkoniyatga ega bo’lmagan 
shaxslarning mavjudligi. Ish bilan bandlikning bunday shakli, chamasi, 
keyinroq ham davom etadi. U ma’lum darajada ayollar va katta yoshdagi 
kishilar uchun maroqlidir;
3) ish haqi saqlanmagan holda yoki qisman saqlangan holda 
ma’muriyat tomonidan ta’til berilishi. Bunday shaklni vaqtincha deb 

---

116 
qarash kerak, chunki u xodimlarni mutlaqo qoniqtirmaydi, ular daromad 
darajasining keskin kamayib ketishiga va pirovard natijada «o’z ixtiyori 
bo’yicha» bo’shab ketishiga sabab bo’ladi;
4) eng kam ish haqi miqdori saqlangan holda uzoq muddatli ta’tilni 
rasmiylashtirish. Mazkur murosa-madora tarzida qaror ham barqaror 
xususiyatga ega emas, chunki yollanuvchi xodimning ham, ish 
beruvchining ham manfaatlariga mos kelmaydi; 
5) xom ashyo, materiallar yo’qligi va ishlab chiqarish rejimining 
boshqacha buzilishlari tufayli kelib chiqadigan va tuzatilishi mumkin 
bo’lgan to’liq kun davomida hamda smena ichidagi bekor turib 
qolishlarning ortishi. 
Hozirgi vaqtda, ishsizlik bo’yicha nafaqaning o’rtacha miqdori 
taxminan, o’rtacha ish haqining 60 %ini tashkil etgani sababli birinchi 
holda davlat korxonasidagi yashirin ishsizlik ochiq ishsizlikka nisbatan 
davlatga deyarli ikki baravar qimmatga tushishi hisoblab chiqilgan. 
yashirin ishsizlikning boshqa turlari davlat uchun unchalik ko’p xarajatni 
talab qilmaydi va moliyaviy yo’qotishlar to’liq ravishda yollanma 
xodimlar zimmasiga tushadi.
SHuni ham aytish kerakki, bozor munosabatlarining rivojlanishiga va
korxonalar hamda tashkilotlarga raqobatchilar hamda iste’molchilarning 
moliyaviy tazyiqni kuchaytirishlari, hukumatning moliyaviy-kredit siyosati 
qattiqlashtirilishiga 
qarab 
ishlab 
chiqarishdagi 
yashirin 
ishsizlik 
barqarorlik bilan qisqarib boradi, keyinchalik esa butunlay yo’q bo’lib 
ketadi.
Muayyan tarmoqdagi yashirin ishsizlikning o’sishi quyidagi formula 
bilan hisoblab chiqariladi: 
L
yash.i
 = L
b
 · I
meh.u.
 · K
yash.i,
 
bunda: L
b
– ish bilan bandlar soni; L
yash.i 
– yashirin ishsizlikning o’sishi; 
I
meh.u.
— mehnat unumdorligining pasayishi; Kyash.i. – elastiklik 
koeffitsienti.