O‘zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

Muammoning o„rganilganlik darajasi. Ergashgan qo‗shma gaplar 
masalasi 
o‗zbek tilshunosligida G‘.Abdurahmonov, M.Asqarova, 
A.Berdialiev, R.Sayfullaevalar tomonidan monografik tahlil qilingan.
8
BM ishining ilmiy-tadqiqot ishlari rejalari bilan bog„liqligi. 
Tadqiqot Nizomiy nomidagi TDPU ―O‗zbek tilshunosligi‖ kafedrasining 
«2012-2015 yillarga mo‗ljallangan BMI mavzulari banki» istiqbol rejasi 
asosida amalga oshirildi. 
Tadqiqotning maqsadi. Ushbu tadqiqotning maqsadi ergashgan 
qo‗shma 
gaplarning 
sintaktik 
qurilishi 
hamda 
mazmuniy 
xususiyatlarining tadqiq darajasini o‗rganish va ta‘lim bosqichlari 
dasturlarida uzviylik va uzluksizlik tamoyili asosida masalaning 
qo‗yilishini qiyosiy o‗rganib chiqishdan iborat. 
Tadqiqotning vazifalari. Tadqiqotning bosh vazifasi sifatida 
ergashgan qo‗shma gaplarning sintaktik-semantik xususiyatlarining 
o‗zbek tilshunosligida o‗rganilishini tadqiq qilish masalasi belgilandi. 
Shunga ko‗ra tadqiqot ishini yoritish davomida: 
- o‗zbek tilshunosligida ergashgan qo‗shma gaplar masalasining 
o‗rganilish tarixini tadqiq qilish; 
- ergashgan qo‗shma gaplar masalasiga yondashuvlarni aniqlash; 
- ergashgan qo‗shma gap tasnifiy xususiyatlarini tadqiq qilish; 
- dastur va darsliklarda ergashgan qo‗shma gaplar masalasining 
qo‗yilishini tadqiqi qilish; 
- 
ta‘lim bosqichlarida ergashgan qo‗shma gaplarni o‗rganish 
masalalariga e‘tibor qaratildi. 
Tadqiqotning obyekti zamonaviy o‘zbek yozuvchilarining nasriy 
asarlarida qo‘llangan ergashgan qo‗shma gaplar.
8
Абдураҳмонов Ғ. Қўшма гап синтаксиси. -Т.: Фан, 1964. Асқарова М. Ўзбек тилида эргашиш формалари ва 
эргаш гаплар. -Т., 1966. Сайфуллаева Р.Р. Ҳозирги ўзбек тилида қўшма гапларнинг формал-функционал 
таҳлили. -Т., 1994. Бердиалиев А. Семантико-сигнификативная парадигматика и синтагматические отношения в 
конструкциях сложноподчинѐнного предложения в конструкциях сложноподчинѐнного предложения 
узбекского литературного языка. -Т., 1989. 

---

46