O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

3.4. Gram usulida bo`yash 
Mikrobiologiya amaliyotida bakteriya hujayralarini Gram bo`yicha differentsial bo`yash usuli keng tarqalgandir. 

Bu usulda bo`yash 1884 yili daniyalik olim X. Gram tomonidan kiritilgan va o`sha davrdan boshlab diagnostika 

belgisi sifatida ishlatiladi. Bakteriyalar grammusbat (Gram

+

) grammanfiy (Gram

-

) deb farqlanadi. Grammusbat
bakteriyalarni gensianviolet bo`yog`i bilan bo`yab, ba'zi moddalar bilan ishlov berib (protravlivanie), so`ngra 96
0

etanol bilan ishlov berilsa, binafsha rang saqlanib qoladi. Grammanfiy bakteriyalarda esa, gensianviolet bilan bo`yalsa 

ham, etanol ta'sir etganda rangsizlanib qoladi. Ularni qo`shimcha birorta bo`yoq masalan, fuksin bilan bo`yash

mumkin. Shunday qilib, Gram usulida bo`yashning bosqichlarini amalga oshirgandan so`ng, grammusbat bakteriyalar 
binafsha rangga, grammanfiylari esa - qizil rangga bo`yaladi.
Qator mualliflarning tadqiqotlari shuni ko`rsatadiki, Gram

+
va Gram- bakteriyalar faqatgina bo`yashda 

farqlanmasdan, balki ba'zi antibiotiklarni (penitsillinga) ta'siriga, sulfamid preparatlarini, lizotsimni, proteolitik
fermentlarni va boshqalarni ta'sirlariga bo`lgan sezgirliklariga qarab ham farqlanadi. Yana aniqlanishicha, 
Grammusbat bakteriyalar 1% Na0H da erimaydi. Grammanfiy bakteriyalar esa to`la erib ketadi.
Hozirgi vaqtda ko`pgina mualliflar Gram bo`yicha bo`yalgan bakteriyalarni bu xususiyatlarini hujayra devorini 

molekulyar qurilishi va kimyoviy tuzilishiga bog`lashmoqda.

Gram usulida bo`yash sxemasi: 

1. Saccharomyces serevisiae (Achitqilar) - (Grammusbat);
2. Pseudomonas melochlora - (Grammanfiy); 
3. Tadqiqot qilanadigan kultura - (Gram X)

Odatda Gram usulida bo`yaladigan hujayralar yosh, ko`pincha bir sutkalik kulturalar bo`ladi,

1
3 

2

---

---

8

chunki bo`yoqni tutib qolish ma'lum darajada bakteriyani fiziologiya holatiga ham bog`liq bo`ladi.
Gram usulida bo`yash quyidagicha bo`ladi. Moysizlantirilgan buyum oynasida 3 ta surtma tayyorlanadi - 

markazda tekshiriladigan kultura, chapda va o`ngda - nazorat kulturalar. Bitta kultura Gram