Ishqalanish kuchi nimalarga bog'liq? Stol ustidagi jismni harakatlantiruvchi kuch F ning qiymati F ishq ning qiymatiga teng bo'lguncha ortib borar ekan. Unda F ishq ning qiymati nimalarga bog'liq? Tajribalar yordamida aniqlangan qonunga muvofiq: sirpanish-ishqalanish kuchi , bir jism ikkinchi jismga korsatadigan normal bosim kuchi (tayanchning reaksiya kuchi) N ga proporsionaldir, ya'ni Fishq =µ·N. Bu yerda µ — sirpanish-ishqalanish koeffitsiyenti deyilib, jismlarning bir-biriga tegib turgan sirtlarining xossalariga bog'liq. Agar jismga faqat ishqalanish kuchi ta'sir qilsa, jism to'g'ri chiziqli tekis sekinlanuvchan harakat qiladi.
Tayanchning reaksiya kuchi. Gorizontal holatda yotgan jism uchun tayanchning reaksiya kuchi N va jismning stol sirtiga ko'rsatadigan bosim kuchi (og'irlik kuchi) P kattaliklari teng, yo'nalishlari esa qarama-qarshidir, ya'ni (vektorlar) P=-N . Lekin bu ifoda jism qiya tekislikda bo'lganda o'rinli bo'lmaydi.
Jismning qiya tekislikdagi harakati. Qiyalik burchagi α ga teng bolgan qiya tekislikdagi jismning harakatini ko'raylik . Jism harakatga kelishi uchun bo'lishi F=F ishq kerakligi bizga ma'lum. Endi α burchakning Sin va Cos aniqlaymiz
sin α=F\P yoki F= P sin α , cos α=N\P yoki N=P cosα. Agar F= F-Khq= µ •N ifodani qayta yozsak, P sinα = µ •N =µ P cosα yoki µ = tg α0 a ning biror α0 qiymatidan boshlab jism harakatga keladi va unga jism harakati boshlanadigan chegaraviy burchak deyiladi: µ = tg α0. Shunday qilib, ishqalanish koeffitsiyenti u, jismning qiya tekislik ustida sirpanish boshlanadigan burchak α0 ning tangensi bilan aniqlanadi.
