O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus vazirligi samarqand davlat universeteti
Yüklə 2,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- I ( 1/ b) = I α Bu tenglamani yechib quyidagi natijani olamiz: I / I = b α
|
Ys=
K α , K investitsiyalar hisobiga ta‘minlanganligi uchun tenglikni: Ys= I α deb yozish mumkin, bunda,α – kapital qo‗yilmalar (investitsiyalar)ning chegaraviy unumdorligi. Agar bir yilda yalpi ishlab chiqarishni 1 mlrd. so‗mga oshirish uchun 4 mlrd so‗m investitsiya talab etilsa α =0,25 bo‗ladi. α= Ys / I bir so‗mlik investitsiya hisobiga yaratilgan yangi mahsulot miqdorini ko‗rsatadi. 2. Talab tenglamasi quyidagi ko‗rinishga ega Yd= I ( 1/ b) , bu yerda 1/ b – xarajatlar multiplikatori, b– jamg‗arishga chegaralangan moyillik. Bu tenglama milliy daromad Yd, yoki yalpi talab qo‗shimcha investitsiyalarning multiplikativ ko‗payishiga teng miqdorda o‗sishini ko‗rsatadi. Ishlab chiqarish to‗plangan jami kapital bilan ta‘minlanishi, milliy daromad esa qo‗shimcha investitsiyalarning multiplikativ ta‘siri ostida ko‗payishi sababli taklif tenglamasida jami investitsiyalar, talab tenglamasida esa qo‗shimcha investitsiyalargina ko‗rib chiqilaadi. 137 3. Daromadlar va ishlab chiqarish quvvatlarining qo‗shimcha o‗sish sur‘atlari tengligi tenglamasi: I ( 1/ b) = I α Bu tenglamani yechib quyidagi natijani olamiz: I / I = b α ( I / I ) – investitsiyalarning yillik o‗sish sur‘ati bo‗lib, ishlab chiqarish quvvatlarini oshirish yordamida to‗liq bandlilikni ta‘minlab turish uchun (μ α) miqdorga teng bo‗lishi kerak. Bundan xulosa shuki investitsiyalarning mutanosib o‗sish sur‘ati jamg‗arishga chegaralangan moyillik va investitsiyalarning unumdorligi ( kapital qaytimi) darajalarining hosilasi ekan. Agar μ = 0,2 α=0,4 bo‗lsa I / I = 0,2* 0,.4 =0,08 yoki 8 % Demak investitsiyalarning o‗sish sur‘ati 8% bo‗lishi talab etiladi. E. Domar moddelidan kelib chiqadigan umumiy xulosa shundan iboratki iqtisodiy o‗sishni ta‘minlash uchun investitsiyalar hajmini oshirish, bu uchun esa jamg‗arish normasi hamda fan texnika taraqqiyoti orqali kapitalning samaradorligini oshirish zarur. Agar E.Domar o‗z modelida investitsiyalarni ekzogen tarzda berilgan miqdor deb olgan bo‗lsa R.F. Xarrodning 1939-yilda ishlab chiqilgan iqtisodiy o‗sish modeliga akselerator prinsipi va tadbirkorlarning kutishiga asoslangan endogen funksiyasi ham kiritildi. Akselerator prinsipiga ko‗ra nafaqat investitsiyalar ishlab chiqarishning o‗sishini keltirib chiqaradi, balki ishlab chiqarish va daromadlarning o‗sgan hajmi ham investitsiya jarayonlarining jadallashishiga olib keladi. R.Xarrod o‗z modeliga uch tenglamani kiritadi: 1) kafolatlangan o‗sish sur‘ati tenglamasi; 2) haqiqiy o‗sish sur‘ati tenglamasi; 3) tabiiy o‗sish sur‘ati tenglamasi. R Xarrod modelida haqiqiy o‗sish sur‘ati ishchi kuchining o‗sish sur‘ati va kapital unumdorligining o‗sish sur‘ati bilan belgilanadi. Yüklə 2,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|