O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxus ta`lim vazirligi termiz davlat universiteti magistratura bo`limi

Bob xulosasi
Boshqa barcha nutq birliklari singari, kinoya ham vaziyatga ba'zi qo'shimcha ma'nolarni keltirib chiqaradi. Adabiyotdagi kinoya bayonotlar va vaziyatlar o'quvchilarning qiziqishini rivojlantiradi. Irony adabiyot asarini yanada qiziqarli qiladi va o'quvchilarni o'z tasavvurlaridan foydalanishga va matnlarning asosiy ma'nolarini tushunishga majbur qiladi. Bundan tashqari, haqiqiy hayot kinoyali so'zlar va vaziyatlarga to'la. Shuning uchun istehzodan foydalanish adabiy asarni hayotga yaqinlashtiradi. Ingliz va o`zbek tillarining ironik mazmun ifodalovchi stilistik vositalarning chogishtirma tadqiqi shuni ko`rsatdiki, har ikki tilda og‘zaki kinoya, dramatik ironiya, situatsion kinoya kabi turlari uchraydi. Shu bilan birga ularning differentsial jihatlari ham mavjud.
Ingliz tilida ironiya ko'pincha kinoya va satira bilan bir qatorda hazil shakli sifatida tasniflanadi. Bular kulgiga sabab bo'lishi shart emas, balki yelka qisish yoki qabul qilingan dunyo tasviri buzilgan degan fikrga rozilik bildirish.
Ironiyaning zimdan kulish, istehzo kabi turlari o`zbek tilida boyroq.
Umimiy xulosalar

Kinoyali nutq korrelyatsiyasi metafora tor ma'noda ironiya - bu salbiy ma'noni ifodalash uchun ijobiy ma'noga ega bo'lgan so'zdan foydalanish.

Kengroq ma'noda, ironiya so'zlashuvchining suhbat ob'ektiga rasmiy ravishda ijobiy yoki neytral munosabatini ko'rsatadigan, lekin aslida unga salbiy baho beradigan nutqdir.
Ironiya har qanday sintaktik tuzilish yoki leksik birliklar bilan cheklanmaydi. Kontekstda, odatda, nazarda tutilgan ma'noga ishora qiluvchi ba'zi rasmiy kinoya belgilari mavjud.
Ironiya - tabiatan to'liq o'rganilmagan instinktiv tarzda tan olingan stilistik qurilma (SD). Ushbu qurilma, shuningdek, ikkita mantiqiy ma'noni - lug'at va kontekstual ma'nolarni bir vaqtning o'zida amalga oshirishga asoslangan, biroq bu ikki ma'no bir-biriga qarama-qarshi turadi. Ya'ni, ijobiy ma'noli so'z salbiy ma'noni anglatadi va aksincha.
Ironiyaning kognitiv xarakteri insonning dunyoni ma'lum bo'lgan mavjudotlardan noma'lum mavjudotlargacha anglaydigan kognitiv tamoyilga mos keladi, shuningdek, bilishning iqtisodiy xarakteristikasiga xizmat qiladi, bu insonning kognitiv innovatsiyalarining yangi usulidir.
Ironiyaning har xil turlari mavjud. Eng ko'p qabul qilingan turlari: og'zaki kinoya, vaziyatli kinoya, dramatik kinoya. Ironiyani to'g'ridan-to'g'ri sarkazm bilan aralashtirib yubormaslik kerak: kinoya o'zi aytayotgan narsani anglatadi va metafora va metonimiya bilan uzatilishi ob'ektlarning yaqinligiga asoslangan, Ironiyada esa ularning qarama-qarshiligiga asoslangan.
Ingliz va o`zbek tillari turli til oilalariga mansub bo`lish barobarida ularning ichki tuzilishi ham farqlanadi. Ushbu bobda chog`ishtirilayotgan tillarda ironik mazmun ifodalovchi fonetik, leksik hamda grammatik vositalarni ajratib ko`rsatishga harakat qildik. Keltirilgan misollar shuni ko`rsatadiki ingliz va o`zbek tillarida ironik mazmun ifodalovchi tovush orqali ifodalanadigan vositalar bir-birlariga umuman o`xshamaydi. Lekin har ikkala tilda ohang va urg`uni o`zgartirish orqali ironik mazmun ifodalanishi mumkin.
Har ikkala tilda ironik mazmun ifodalovchi leksik vositalar juda ko`p va xilma-xil. Bu albatta odamlarning madaniyati, turmush tarzi bilan uzviy bog`liq holda rivojlanadi.
Ingliz va o`zbek tillarida ironik mazmun ifodalovchi grammatik vositalarning ham umumiy va farqli jihatlarini ajratish mumkin.
Ingliz va o`zbek tillarining ironik mazmun ifodalovchi stilistik vositalarning chogishtirma tadqiqi shuni ko`rsatdiki, har ikki tilda og‘zaki kinoya, dramatik ironiya, situatsion kinoya kabi turlari uchraydi. Shu bilan birga ularning differentsial jihatlari ham mavjud.