O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta ta’lim Vazirligi

8-jadval.
Mahsulot tannarxini asosiy xarajat elementlari bo‘yicha tahlili (ming so’mda)

Xarajatlar elementlari	Jami ming so'm
	Reja	Haqiqat	Farq «+ »
1. Ish haqi	175 346	176 556.7	+1210.7
2. Ijtimoiy sug’urta ajratmalari	8	8	-
3.Materiallar xarajati	275 317.9	277 517.9	+2 200
Shu jumladan: a) xomashvo	476 500.9	477 517.9	+1 017
b)materiallar yoqilg'i	3924.3	3 300.3	+624
4.Amortizatsiya ajratmasi	63 516.6	63 516.6	-
5. Boshqa xarajatlar	2 690.1	2 658.9	+31,2
Jami tannarx	663 486.6	666 157.80	2 671.2

Xulosa: jadvalda keltirilgan ma’lumotlardan ko'rinib turibdiki, аsosаn bаrchа xarajat elementlari bo‘yicha ortiqchа xаrаjаtlаrgа yo’l qo’yilgаn. Bunga quyidagilar sabab bo’lgan:
-moddiy xarajatlarning oshib ketishiga xom ashyo sarflari bo’yicha me’yorlarning buzilishi;
-mehnat xarajatlari bo’yicha nisbiy ortiqchalikka erishilgan, chunki bu ishchilar soni bo’yicha nisbiy ko’plikka yo’l qo’yilgan;
-amortizatsiya ajratmalari bo’yicha ham ortiqcha sarfga yo’l qo’yilgan, chunki haqiqatda asosiy vositalar qiymati yangi jixozlarni ishlab chiqarish jarayoniga kiritilishi tufayli oshgan;
-boshqa xarajatlar bo’yicha iqtisodga erishilgan.
Korxonada mahsulot sifatini nazorat qilinishini tashkil etish
Tashkiliy tuzilma - bu kooperatsiya va mehnat taqsimoti asosida ishlaydigan ishlab chiqarish, qo‘llab-quvvatlash va xizmat ko‘rsatish bo‘linmalarining to‘plamidir. "Los Gigantes Textiles" MChJ tuzilmasi chiziqli va funksionaldir.
O‘zipaksanoatning “Los Gigantes Textiles” korxonasi Ipga innovatsion yo‘l bilan rang berish loyihasining amalga oshirilishi bugungi kunda yangi mahsulotlarni ishlab chiqarish va iqtisodiyot tarmoqlari bo‘yicha mavjud quvvatlarni kengaytirish borasidagi loyihalar qatoridan joy oldi.

6-rasm.
Eng yangi texnologiyalar asosida loyihalashtirilgan «Los Gigantes Textiles» MCHJ korxonasida yangi liniya ishga tushirilishi natijasida qo‘shimcha 120 ta ish o‘rni yaratilib, 120 ming tonna ip va tola ishlab chiqarish ta’minlangan. Iqtisodiyotni rivojlantirish bevosita ishlab chiqarishning o‘sishiga bog’liq. O‘zbekistonda navbatdagi o‘ziga xos yuksak texnologik va ilmiy asosga ega ishlab chiqarishni tashkillashtirish, shubhasiz, milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligini oshirishga va eksportning barqaror o‘sishiga xizmat qiladi. Bundan tashqari, ilgari O‘zbekistonga import qilingan mahsulotni ishlab chiqarish imkoniyati boshqa sohalarda ham importni qisqartirish uchun sharoit yaratadi.

7-rasm.

8-rasm.
Trikotaj sanoatining ko‘p qirraliligini hisobga olib, aytish mumkinki, yangi ishlab chiqarish texnologiyalari yuqori darajali mutaxassislarga bo‘lgan talabni oshiradi va yosh avlodga ko‘plab yo‘nalishlar bo‘yicha sifatli ta’lim olish uchun rag’bat vazifasini o‘taydi. Zamonaviy ishlab chiqarish, shuningdek, oliy toifali muhandislar sonining oshishi, texnika fanlari hamda xalqaro standartlarga muvofiq boshqaruv madaniyati rivojlanishiga turtki beradi.
Tahlil qilinayotgan korxonada zamonaviy talablarga javob beradigan eng yangi texnologiyalar qo‘llaniladi. "Los Gigantes Textiles" MChJ da ishlab chiqarish texnologiyasi doimiy ravishda takomillashtirilmoqda va mehnat unumdorligini oshirishga ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Korxonada qo‘llaniladigan zamonaviy texnologiyalar yordamida yiliga 500 ming tonna to’qimachilik mahsulotlari ishlab chiqarish mumkin.
Ishlab chiqarish turi asosan ish joylarining ixtisoslashuv darajasi, vaqt va makondagi turli operatsiyalar o‘rtasidagi aloqa shakli, mahsulot assortimentining murakkabligi va barqarorligi va uning ishlab chiqarish hajmi bilan belgilanadi.
Ishlab chiqarish turi - ishlab chiqarishning nomenklaturasi, ko‘lami va muntazamligi tufayli ishlab chiqarishni tashkil etish omillari va elementlari kombinatsiyasining tashkiliy, texnik va iqtisodiy xususiyatlari va xususiyatlarining to‘plami. O‘z navbatida, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning nomenklaturasi va ko‘lami (dasturi) kontsentratsiya, ixtisoslashuv, kooperatsiya va ishlab chiqarishni birlashtirish darajasini belgilaydi.
"Los Gigantes Textiles" MChJ da ishlab chiqarishni tashkil etish shakli seriyali ishlab chiqarishdir. Korxona tayyor mahsulotni partiyalar shaklida ishlab chiqaradi. Tashkiliy tuzilma - bu kooperatsiya va mehnat taqsimoti asosida ishlaydigan ishlab chiqarish, qo‘llab-quvvatlash va xizmat ko‘rsatish bo‘linmalarining to‘plamidir. "Los Gigantes Textiles" MChJ tuzilmasi chiziqli va funktsionaldir. Bu yerda tashkilot elementlarga bo‘linadi, ularning har biri o‘z funktsiyalari, ushbu funktsiyalar doirasida maqsadlari va vazifalariga ega. Ushbu tuzilma yuqori darajadagi ixtisoslashuv, samarali qarorlar qabul qilish va boshqaruvning barcha sohalarini qamrab olish qobiliyatlari bilan ajralib turadi. Uning mohiyati shundan iboratki, ma’muriy masalalar bo‘yicha, ya’ni, umumiy boshqaruv yo‘nalishi bo‘yicha har bir xodim bitta rahbarga bo‘ysunadi. Funktsional aloqalar o‘z vakolatiga kiradigan masalalar bilan shug’ullanishi kerak. Bunday holda, yakuniy qarorning huquqi umumiy rahbariyatda qoladi.
Ushbu tuzilmaning ijobiy xususiyatlari shundan iboratki, bunday boshqaruv bilan ko‘proq ish bajariladi, har bir xodim ma’lum funktsiyalarni bajaradi. Salbiy xususiyatlar shundan iboratki, boshqariladigan ob’ekt qanchalik katta va murakkab bo‘lsa, funktsional boshqaruv shunchalik tarvaqaylab boradi, xizmatlar soni ko‘payadi va ularning muvofiqlashtirilishi murakkablashadi.
Mahsulot sifati MChJ «Los Gigantes Textiles» MChJ ning o‘ziga xos belgisidir, shuning uchun bizning kompaniyamizda ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida mahsulotlar sifatini tekshiradigan texnik nazorat bo‘limi mavjud. Shuningdek, korxonada zamonaviy asbob-uskunalar va asbob-uskunalar bilan jihozlangan o‘z o‘lchov va sinov laboratoriyasi mavjud bo‘lib, bu mahsulotlarning belgilangan talablarga muvofiqligini nazorat qilish imkonini beradi va mijozga ushbu muvofiqlikni kafolatlaydi.
9-jadval

	Mahsulot birligining bahosi, so’m	Mahsulot ishlab chiqarish hajmi		Ishlab chiqarilgan mahsulot qiymati, ming so’m
		Rejada	Haqiqatda	Rejada	Haqiqatda	I nav narxi bo’yicha
						Reja	Haqiqat
1	142 158	6 000	6 200	852 948,0	881 379,6	852 948,0	881 379,6
2	72 722	2 400	2 490	174 532,8	181 077,7	341 179,2	353 973,4
Jami	107 440	32 400	34 890	1 027 480,8	1 062 457,3	1 194 172,2	1 235 353

Sifatni boshqarish o‘zida boshqaruvning me’yoriy usullarini aks ettiruvchi standartlarga asoslanadi. Xalqaro standartida ISO 9001 berib o‘tilgan ta’rifga ko‘ra sifat tizimi- bu sifatning umumiy boshqaruvini ta’minlovchi tashkiliy tarkib, javobgarlik, jarayonlar, protsedura va resurslar taqsimotining majumuidir.

Sifat tizimida korxona siyosati va maqsadini ta’minlash uchun sifat tizimida: 1. Marketing, bozorni o‘rganish;
2. Texnika talablarini loyihalashtirish va ishlab chiqarish;
3. Material-texnik ta’minot;
4. Texnik jarayonlarni tayyorlash va ishlab chiqish;
5. Ishlab chiqarish;
6. Nazorat, sinov va tadqiqotlar o‘tkazish;
7. O‘rash va saqlash;
8. Sotish va taqsimot;
9. Montaj va ishga tushurish;
10. Xizmat ko‘rsatishga texnik yordam;
11. Foydalanib bo‘linganidan keyin utilizatsiya qilish.
Korxonada mahsulot sifatini nazorat qiluvchi sifat xizmati bo‘limini tashkil qilish korxonada olib borilayotgan sifat bo‘yicha faoliyatini muvofiqlashtirishga imkon beradi. Sifat xizmati sifat bo‘yicha uslubiy takliflarni ishlab chiqadi. Bu xizmat turi faqatgina bosh direktorga bo‘ysunadi.
Korxonada mahsulot sifatini nazorat qiluvchi sifat xizmati bo‘limini tashkil qilish korxonada olib borilayotgan sifat bo‘yicha faoliyatini muvofiqlashtirishga imkon beradi. Sifat xizmati sifat bo‘yicha uslubiy takliflarni ishlab chiqadi. Bu xizmat turi faqatgina bosh direktorga bo‘ysunadi. Sifat xizmati funksional tizimining namunaviy ko‘rinishi bo‘ladi.
Korxona rahbarlari mahsulot sifatining standartdan chetga chiqishini emas balki uni oldindan belgilash va bartaraf etishga alohida e’tibor qaratishi kerak. Standart - mahsulot sifatiga qo‘yiladigan asosiy talablarni o‘zida aks ettiruvchi texnik-me’yoriy hujjatdir. Sifatnni boshqarishda texnik shartlar qisman rol o‘ynaydi.
To’qimachilik korxonalarida mahsulot sifatini ifodalovchi asosiy ko’rsatkich-ishlab chiqarilgan mahsulotning davlat standarlariga, tarmoq standarlariga va texnikaviy shartlarga mos kelishi hisoblanadi. Mahsulot sifatini tahlil qilishda foydalaniladigan asosiy ko’ratkichlar bilan bir qatorda sifatsiz mahsulot uchun iste’molchilarga to’lanadigan jarimalar,mahsulotni kafolatli ta’mir qiluvchi ustaxonalarga sarflanadigan xarajatlar kabi ko’rsatkichlar ham qo’llaniladi.
Mahsulot sifatiga quyidagi omillar ta’sir qiladi:
-texnika va texnologiya holati va uning progressivligi;
-ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishni takomillashtirish;
-foydalanilayotgan xomashyo va materiallar sifati;
-ishchilarning malakasi va texnik tayyorgarlik darajasi;
-ishchi va xodimlarning mahsulot sifatiga javobgarligi va ularni moddiy rag‘batlantirish tizimini tashkil etilganligi.