O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta

Mikrооrganizmlarni dоimiy ko’paytirish

Davriy o’stirish jarayonida, mikroorganizmlarni eng ko’p ko’payish imkoniytlari to’lig’icha ishlatilmaydi. Ularning eng faol davri logarifmik faza davri, ishlab shiqarish siklini juda kam qismini egallaydi, siklning asosiy qismi o’sishning lag - va sekinlanish fazalariga sarflanadi.

Davriy o’stirish jarayonida hujayra har doim o’zgarib turadi. Dastlab ozuqa muhitidagi moddalar miqdori kerakligidan ko’p, keyinroq esa sekin asta etishmovshilik boshlanadi va metabolitlar to’plana boradi. Bu metabolitlarning ko’pshiligi mikroorganizmlarni o’sib, ko’payishiga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Agar ozuqa muhitiga birdaniga ko’p miqdorda ozuqa moddalari solinsa, o’sish sekinlashadi va bu hodisa ketabolitli repressiy deb ataladi. Moddalarni sekin asta, doimiy ravishda berib turish orqali, mikroorganizmlarni o’sishini pasayishini oldini olish mumkin. Bunday usul mikroorganizmlarga siqilib substrat (ozuqa) berish deb nom olgan.

O’stirish jarayonida qo’shimsha ozuqa moddalari berib borish, ozuqa muhit hajmini oshirib yuboradi. Hajmni doimiy ravishda ushlab turish maqsadida vaqti - vaqti bilan kultural suyuqlik ( mikroorganizm o’stirilgan ozuqa muhiti) dan olib turishni taqqazo etadi. O’stirishning bunday davriy jarayoni “quyib olish - quyish” deb ataladi. qansha miqdorda suyuqlikni quyib olinsa, shunsha miqdorda ozuqa muhiti o’stirish qurilmasiga quyiladi. Bu usulning oldingisidan farqi shundaki, o’stirilayotgan mikroorganizmni bir qismi doimiy ravishda olib turiladi va uning o’rniga yuqorida ko’rsatib o’tilganidek, ozuqa moddasi quyiladi. Bu usulda - hajm, suyultirish tezligi, suyultirma o’sish tezligi kabi asosiy ko’rsatkishlar doimiy bo’lmaydi va mikroorganizm kvazistasionar (mnimostasionar) holatda bo’ladi.

qism-qism qo’shib o’stirishning yna bir yo’li substratni dializ membranasi orqali yuborib turish. Agar, o’stirish apparatiga faqatgina ma’lum molekulyr og’irlikka ega bo’lgan moddalarni o’tkazishga mo’ljallangan membranalar o’rnatilsa, eritma erigan moddaning diffuziysi tufayli bu moddani miqdori doimiy ravishda bir xil ushlab turiladi.

Bu usuldan biomassani ko’paytirish yoki ozuqa modda miqdori sheklangan mikroorganizmlarni o’stirish ushun keng qo’llaniladi. Bu usul shuningdek, mikrooorganizm o’sishini yuqorida ko’rsatib o’tilgan fazalardan birida uzoqroq ushlab turish imkoniytini beradi. Ammo bu usul hujayrani fiziologik holatini vaqtdan tashqari mo’’tadillab turish imkoniytini bera olmaydi.