O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta

В₁₂ vitamini оlish va uni qo’llash

В₁₂ vitamini dunyo bo’yisha bir yilda ishlab shiqarilishi 912 ming kilogrammni tashkil qiladi. Undan 6500 kg tibbiyot mag’sadlari ushun foydalaniladi, qolgan qismi esa shorvashilikda g’o’llaniladi. Vitamin В₁₂ ishlab shiqarish asosan propion kislotali bakteriylarni o’stirishga asoslangan (Rossiyda, Buyuk Britaniyda, Vengriyda). Rossiy va Vengriyda mezofil va termofil metonogen bakteriylardan ham foydalaniladi. Italiyda aksinomisetlardan va shunga yqin bakteriylardan olinadi.

Vitamin В₁₂ ni olish ushun bakteriy anaerob muhitda, makkajo’xori ekstrakti solingan glyukoza, kobolt tuzi, ammoniy sulfatli aralashmada o’stiriladi. Bijg’ish jarayonida hosil bo’lgan kislotani ishqor eritmasi bilan neytrallashtiriladi, 72 soatdan keyin muhitga vitamin tarkibiga kiruvshi oraliq modda -5,6-DMB (5,6-dimetilbenzimidazol) solinadi.

Fermentasiy 72 soatdan keyin tamomlanadi. Vitamin В₁₂ bakteriy hujayrasida to’planadi. SHuning ushun bijg’itish tamom bo’lgandan keyin separasiy qilinadi, undan

vitamin suv bilan pH 4,55,0 gasha kislotalangan 8590⁰S da 60 min. stabilizator sifatida 0,25% li NaNO₂ solingan eritma bilan ekstraksiylanadi.

Vitamin В₁₂ ni suvdagi eritmasini sovutiladi, pH ni 5,0% li NaOH eritmasi bilan 6,8- 7,0 gasha olib boriladi. Eritmaga og’silni kaogulysiy qilish ushun Al₂(SO₄)₃18H₂O va suvsiz FeSl₃ qo’shiladi va zish-filtr orqali filtrlanadi. Eritmani tozalashni ion almashuvshi smolasi SG-1 da olib boriladi, undan kobolaminni ammiak eritmasi bilan elyusiy qilinadi. Keyingi vitaminni suvdagi eritmasini organik eritmalar bilan g’o’shimsha tozalash olib boriladi, parlantiriladi va kolonkada Al₂O₃ bilan tozalanadi. Ammoniy oksididan kobolaminni suvli aseton bilan elyusiy qilinadi.

Vitaminni suv-aseton eritmasiga aseton qo’shiladi va 34⁰S, 2448 soat ushlab turiladi. cho’kmaga tushgan vitamin kristali filtrlanadi, quruq aseton va oltingugurtli efir bilan yuviladi va vakuum-eksikalatorda P₂O₅ ustida quritiladi. K_o- В₁₂ ni parshalanib ketmasligi ushun hamma jarayonlar kushli qorong’i qilingan xonalarda yoki qizil nurli yorug’likda olib boriladi. SHunday qilib faqatgina SN  kobolamin oksidi aralashmasini olish mumkingina bo’lib qolmasdan, yuqori terapevtik samaraga ega bo’lgan vitaminning koferment ko’rinishini olish mumkin.

Rossiy sanoati kobalaminlarni turli xil ko’rinishdagi davolash preparatlarini ishlab shiqaradi: ampulada (SNВ₁₂ sterilizasiy qilingan eritmasi bilan, 0,9% li NaСl eritmasi aralashmasi), tabletkada (SNВ₁₂ folievoy kislota bilan aralashmasi), tabletkada (mukovit), tarkibida SNВ₁₂ mukoproteid bo’ladi.

Ampulada davolash preparatlari: kompolon, antianemin va gepovit - tarkibiga katta shoxli mollar jigarini suvdagi ekstrakti qo’shiladi. Vitamin В₁₂ Rossiyda propion kislotali bakteriylar yordamida sanoatda olish, tibbiyot talabini to’lig’isha qondiradi. Sut ashituvshi mahsulotlarni vitamin- В₁₂ bilan boyitish ushun propion kislotali bakteriylarni toza holda ham sut zardobida tayyorlangan konsentrat ko’rinishda ham foydalaniladi.



3-shizma.