O‘zbekistOn Respublikasi Oliy
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ikkinchi bob. madaniyatning asOsiy sOhalaRi
ruhi bilan sug‘orilgan bo‘ladi. Lekin san’at asarlarida ilohiylik ramzlari bevosita dunyoviylikni aks ettirishi ham mumkinligi isbotlangan. San’at asari qaysi dinga mansub ijodkor tomonidan yaratilgani ham muhim ahamiyatga molikdir. San’at va falsafa aloqadorligi mavzularning o‘zaro yaqinligida namoyon bo‘ladi. Zero, inson hayoti mazmunini, qismat va baxt-saodatni anglash, in’ikos etish bilan bog‘liq muammolar san’at uchun ham, falsafa uchun ham asosiy mavzudir. San’atkorlar bir vaqtning o‘zida ham mutafakkir, yaqqol buyuk faylasuf ko‘zga tashlanadi bo‘lganliklari tufayli ham san’at bilan falsafa o‘rtasidagi bog‘liqlik yaqqol. Bunga Ibn Sino, Forobiy, Yusuf Xos hojib, Navoiy, Ulug‘bek, Bobur, Mashrab, Ahmad Donish, Mahmudxoja Behbudiy, Abdurauf Fitrat, Oybek va boshqa ijodkorlar hayoti va ijodi misol bo‘la oladi. San’at va falsafa aloqalari xilma-xil ko‘rinishlarga egadir, san’at inson mohiyatini falsafa orqali izohlamaydi, balki san’at asarlarida shaxs haqidagi qarashlar hayotni badiiy anglash jarayonida, ijodkorning boy ijtimoiy tajribasi asosida shakllanadi. hozirgi davrda san’atni o‘ziga xos «falsafiylashtirish», voqelikni badiiy tasvirlashni falsafiy fikr-mulohazalar bilan «boyitish»ga intilish kuzatilmoqda, bunda san’at bilan falsafa hamkorligi yangi mazmun kasb etmoqda. Masalan, Abdulla Oripov, erkin Vohidov, Shukur Xolmirzayev, O‘tkir hoshimov, Tog‘ay Murod asarlari o‘zining badiiy yuksakligi, falsafiy fikrlarga boyligi bilan ajralib turadi. San’atning ijtimoiy mazmuni xalqchillik tushunchasi orqali namoyon bo‘ladi. Xalqchillik tushunchasi san’at ravnaqining bir qator yo‘nalish va tomonlarini tavsiflashga yordam beradi. Mazkur yo‘nalishlardan ilk bor xalq ijodi ajralib chiqqan. Xalq yaratgan badiiy faoliyat turlari va ko‘rinishlari majmui xalq ijodini tashkil etadi. Xalq og‘zaki ijodi, xalq musiqasi, xalq raqslari, xalq amaliy san’ati, xalq badiiy hunarmandchiligi, xalq me’morchiligi va boshqalar xalq amaliy san’atining ko‘p tarqalgan ko‘rinishlaridir. San’atda xalqchillik ruhi haqqoniylik ruhi bilan hamohangdir. haqqoniylik hamma vaqt xalqchillik mazmuniga ega bo‘ladi, chunki haqqoniylik xalqning maqsad-intilishlariga mos keladi, uning ma’naviy ravnaqi va axloqiy barqarorligini ta’minlashga xizmat qiladi. Demak, xalqchillik bilan haqqoniylik o‘zaro chambarchas bog‘liqdir. San’atning xalqchilligi unda umuminsoniy qadriyatlar qay tarzda aks etishi bilan bog‘langan. San’atkor ijodida umuminsoniy qadriyatlar, insonparvarlik ruhining barqaror bo‘lishi 1 I. A. Karimov. O‘zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. 241—242. 100 madaniyatshunOslik asOslaRi ijodkorning xalqchilligini belgilaydigan asosiy mezondir. San’at asarlarida ifodalangan umuminsoniy va milliy qadriyatlar mushtarakligi mustaqil O‘zbekiston madaniyati ravnaqiga o‘z ta’sirini o‘tkazib kelmoqda. Shuning uchun san’atning g‘oyaviy-badiiy salohiyatini inson tarbiyasiga yo‘naltirish, «yoshlarga ibrat bo‘ladigan barkamol insonlar, zamonaviy qahramonlar timsolini yaratish» uning asosiy vazifasidir 1 . Yüklə 0,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|