O’zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi Samarqand qishloq xo’jalik instituti

Qishloq xo’jalik yerlaridan foydalanish samaradorligining natura ko’rsatkichlarini quyidagi formuladan foydalanib aniqlash mumkin:

 ,
Bunda: ISn -natura mahsuloti bo’yicha iqtisodiy samaradorlik ko’rsatkichi;


Q – jami olingan natura mahsuloti miqdori;

FM- Har bir ekin turi bo’yicha jami fizik maydon hajmi
Yerdan foydalanishning iqtisodiy samaradorligini ifodalovchi qiymat ko’rsatkichlari bo’lib, har 100 gektar taqqoslama maydon hisobiga yetishtirilgan yalpi mahsulot, yalpi daromad, sof daromad va sof foyda hajmi ko’rsatkichlari hisoblanadi.Bularni quyidagi formuladan foydalanib aniqlash mumkin:

Bunda, Iq – Yerdan foydalanish samaradorligining umumlashtiruvchi ko’rsatkichi;

YM – yalpi mahsulot hajmi;

YD - yalpi daromad hajmi;

SF – sof foyda hajmi;
Yerdan foydalanish iqtisodiy samaradorligini o’zgarishini (oshganligi yoki pasayganligini) aniqlash va statistik tahlil qilish uchun indeks usulidan foydalaniladi. Buni 1 gektar hisobiga yetishtirilgan yalpi mahsulot misolida ko’rib chiqamiz. Buning uchun quyidagi uchta indeksdan foydalanish zarur.

1.Yerdan foydalanish samaradorligi indeksi:

2. Kadastr maydon dinamikasi indeksi;

3. Yalpi mahsulot indeksi

Nazorat savol va topshiriqlar
1.Qishloq xo’jalik yerlaridan foydalanuvchi yuridik shaxslarni bilasizmi? Ular
ayting.
2.Kadastr maydon qanday hisoblanadi?
3. Qishloq xo’jalik yerlaridan foydalanish samaradrligi deganda nimani tushunasiz?
4.Qishloq xo’jalik yerlaridan foydalanish samaradrligining statistik tahlilini
bayon qiling

Mustaqil ish topshiriqlari

1. 
   
   
   Yerdan foydalanish samaradorlik ko’rsatkichini aniqlang:
   

a. 1 gektar ekin maydoni hisobiga yetishtirilgan yalpi mahsulot
b. 1 gektar haydalanadigan maydoni hisobiga yetishtirilgan yalpi
mahsulot
v. 1 gektar kadastr maydon hisobiga yetishtirilgan yalpi mahsulot
g. Qishloq xo’jalik yerlarining 1 gektari hisobiga yetishtirilgan yalpi mahsulot