Oʻzbekiston respublikasi qishloq va suv xoʻjaligi vazirligi toshkent davlat agrar universiteti

Omborlarning funksiyalari
Turli omborlarda bajariladigan ish hajmi taxminan bir xil. Chunki omborlar turli logistik jarayonlarda quyidagi oʻxshash funksiyalarni bajaradilar:

• 
  moddiy zaxiralarni vaqtinchalik joylashishi va saqlanishi;
  
• 
  moddiy oqimlarni qayta shakllanishi;
  
• 
  xizmat koʻrsatish tizimida logistik servisni taʼminlash.
  

Har bir ombor kamida uch xil moddiy oqimlarni qayta ishlaydi: kiruvchi, chiquvchi va ichki.
Kiruvchi oqimning mavjudligi transportdagi yukni tushirish, uning miqdori va sifatini tekshirish lozimligini bildiradi. Chiquvchi oqim boʻlsa yukni ortish, ichkida esa omborlar ichida yukni harakatlantirish nazarda tutiladi.
Moddiy zaxiralarni vaqtinchalik saqlash funksiyasini amalga oshirilishi, yuklarni saqlashga joylashtirish, saqlash uchun zaruriy sharoitlarni taʼminlash, saqlash joylaridan yuklarni olish boʻyicha ishlarni bajarish zaruriyatini bildiradi.
Moddiy oqimlarning oʻzgarishi bir yuk partiyalari yoki yuk birliklari oʻrniga boshqalarini tashkil etish yoʻli bilan amalga oshadi. Bu yuklarni oʻz qadoqlaridan olib, yangi yuk birliklarini tashkil etish va ularni qadoqlash zarur ekanligini anglatadi.
Ammo bu omborlar toʻgʻrisida umumiy tushunchadir xolos. Yuqorida sanab oʻtilgan funksiyalarning har biri keng miqyosda oʻzgarib turishi mumkin. Bu esa ayrim logistik operatsiyalarning amalga oshirilish intensivligiga ham oʻz taʼsirini oʻtkazadi. Bundan keyin, ombordagi logistik jarayonning koʻrinishi umuman boshqacha tus oladi.
Moddiy oqimni birlamchi xom-ashyo manbaidan to oxirgi isteʼmolchigacha boʻlgan harakatida uchraydigan turli xil omborlarning funksiyalarini koʻrib chiqamiz.
Ishlab chiqaruvchi korxonalarning tayyor mahsulot omborlarida:

• 
  omborga qoʻyish;
  
• 
  saqlash;
  
• 
  navlarga (turlarga) ajratish;
  
• 
  qoʻshimcha qayta ishlash (lozim boʻlsa);
  
• 
  belgilash (markirovka);
  
• 
  ortishga tayyorlash;
  
• 
  ortish operatsiyalari.
  

Isteʼmolchi korxonalarning xom-ashyo va birlamchi materiallar omborlarida:

• 
  yukni qabul qilish;
  
• 
  tushirish;
  
• 
  navlarga ajratish;
  
• 
  saqlash;
  
• 
  ishlab chiqarish isteʼmoliga tayyorlash.
  

Ishlab chiqarish-texnik maqsadlarga moʻljallangan mahsulotlar muomalasi sohasidagi ulgurji-vositachi firmalar omborlarida, yuqorida qayd etilganlardan tashqari:

• 
  tovarlar toʻplanishi (konsentratsiyasi)ni taʼminlash;
  
• 
  lozim boʻlgan assortimentni butlash;
  
• 
  tovarlarni kichik partiyalarda yetkazish (isteʼmolchi korxonalar va boshqa ulgurji-vositachi firmalar omborlariga);
  
• 
  rezerv partiyalarni saqlashni tashkil etish.
  

Ishlab chiqarish toʻplangan joylardagi savdo korxonalari omborlarida:

• 
  ishlab chiqarish korxonalaridan tovarlarni yirik partiyalarda qabul qilish;
  
• 
  isteʼmol joylardagi xaridorlarga tovarlarni yirik partiyalarini butlash va joʻnatish;
  

Isteʼmol joylaridagi omborlarda:

• 
  ishlab chiqarish assortimenti tovarlarini qabul qilish;
  
• 
  keng savdo assortimentini shakllantirish;
  
• 
  chakana savdo korxonalarini tovarlar bilan taʼminlash.