O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi toshkent tibbiyot akademiyasi

 
O`tkir miyakard infarktida hamshiralik jarayoni. 
 
Bemorni 
tekshirish 
Hamshira 
atshxisi 
Hamshira 
yordamini 
rejalashtirish 
Hamshira 
yordami 
rejasini amalga 
oshirish 
Natijalarni 
baholash 
Bemorlarni 
shikoyatlari: 
-
Yurak sohasida 
yoki 
to`sh 
orqasida 
chap 
qo`l chap kurak 
pastki 
jag`ga 
tarqaluvchi 
kuchli og`riq 
-Xolsizlik 
-Xansirash 
-O`lim 
vasvasasini xis 
qilish. 
Obektiv 
tehnologiya 
natijalari 
Bemor 
juda 
Mavjud 
muammolar: 
Yurak 
sohasida 
kuchli og`riq. 
Hansirash 
Holsizlik 
o`lim 
vahimasi Ab 
pasayishi 
Bo`lishi 
mumkin 
bo`lgan 
muammolar 
Og`riq 
zo`rayishi 
hansirashi 
kuchayishi 
Bajariladigan ishlar. 
1.
Jismoniy 
va
ruhiy holat yaratish. 
2.
Siaib 
turgan 
kiyimlar yechilishi 
3.
Dori 
vositalari 
yordamida og`riqni
kamaytirsh 
4.
E.K.G olish 
5.
Chalg`ituvchi 
vositalardan 
foydalanish 
6.
Oksigenoterapiy
a 
7.
Narkotik 
analgetiklar 
yordamida og`riqni 
kamaytirish
1.bemorga qat’iy 
yotoq 
rekim 
yaratiladi. 
2.Siqibturgan 
kiyimlar yechiladi 
3.Til 
ostiga 
nitragilitsirin 
1 
tab beriladi yoki 
nitrominit 
ayrazo`li 
1-2 
do`za til ostiga 
sepiladi. 
4.E>K>G olinadi. 
5.Chalg`ituvchi 
vositalardan 
foydalaniladi 
6.Kislorod 
yordamida 
1.Yurak sohasida 
og`riq 
kamaydi 
yopki to`xtadi.. 
2.Hansirash 
kamaydi. 
3.AB 
Ps 
ko`rsatkichlar 
yaxshilandi. 
4.Bemor 
ruhan 
tinchlandi 
5.Asoratlar oldi 
olindi. 
6.Bemor umumiy 
ahvoli 
yahshilandi. 
7.Bemor 
rianimatsiya 
bo`limiga 

---

28 
bezovta kuchli 
og`riqdan o`zini 
qo`yarga 
joy 
topolmaydi 
o`lim 
vahimasiga 
tushdi. 
Teri 
qoplamlarning 
rangi 
oqarib 
ketdi 
muzdek 
ter 
bosdi. 
Hansirash 
kuzatildi 
Auskultatsiyada 
yurak 
tonlari 
bo`g`iq eshitildi 
puls 
taxi 
hardiyalar 
artniya ba`zan 
bradekardiy 
kuzatildi. 
A.B pasayadi 
E.K.G 
da 
o`zgarishlar 
bo`ladi.
ko`ngil 
aynishi qusish 
AB ni keskin 
pasayishi 
Asoratlar 
yuzaga kelishi 
8.
AB 
Ps 
monitoringi 
9.
Kardiyotonik 
dori 
vositalar 
yordamida 
arterial 
gipotoniyani bartaraf 
etish 
10.
Bemor ahvolini 
muntazam 
kuzatib 
turish 
11.
Og`riqni bartaraf 
etgandan keyin Ab 
Ps 
ko`rsatkichlar 
yahshilanganidan 
keyin 
bemorni 
transportirifka qilish 
namlangan 
kislorod beriladi. 
7.Shifokor 
ko`rsatmasiga 
binoan 
narkotik 
analgetiklar 
bularga 
analgin, 
baralgin, 
pantopan, marfin 
atropin promidol 
ineksiya shaklida 
qilinadi. 
8.AB 
tushganda 
har 5-10 minut 
o`lchab kuzatilib 
turiladi. 
9.AB pasayganda 
esa 
kardiomin 
2,0-4,0 
ml 
fis 
eritma 
v.i 
yuboriladi. 
10.
Mezaton 
1 
% -1,0 ml 10 ml 
fis 
bilan 
yuboriladi.
gazpitalizatsiyaga 
yuborildi. 
 
 
Keksa va qariya yoshdagi bemorlar oshqozon – ichaklarining, gepato - biliar 
tizimining anatomik - fiziologik xususiyatlari. Keksa va qariya yoshdagi bemorlar 
oshqozon va ichak yallig’lanishining o’ziga xos tomonlari va gepato - biliar tizim 
kasalliklarida xamshiralik ishi. 
 
Hazm sistemasi
. Qarish jarayonida me'da va ichak yo’llari epiteliysida atrofik 
o’zgarishlar bo’ladi.
Jigar massasi kamayadi, dezintoksikatsion funksiyasi pasayadi. Me'da osti bezining 
evakuator va motor funksiyasi sustlashadi. So’lak bezlarining funksiyasi pasayishi, 
tishlarning tushib ketishi og’iz bo’shlig’ida ovqatning mexanik maydalanishini 
yomonlashtiradi, ovqat hazm bo’lishini buzadi. Me'da sekretsiyasining pasayishi gipoasid 
gastritni keltirib chiqaradi. Ingichka ichakda surilish jarayoni buziladi, peristaltika pasayadi, 
natijada qarilik qabziyati paydo bo’ladi. Hazm a'zolari faoliyatida qarish jarayonini 
kursatuvchi o’zgarishlar kuzatiladi. Og’iz bo’shlig’ining hajmi kichrayib, tishlar to’kila 
boshlaydi. Tildagi ipsimon surg’ichlar yo’qolib, so’lak bezlari kamayib ketadi. Yuzdagi 
mimika va chaynov muskullari atrofiyaga uchrab, chaynash jarayonini qiyinlashtiradi. 
Qizilo’ngach devorlaridagi sekretor hujayralar kamayib, muskul qavati biriktiruvchi 
to’qima bilan almashadi, bu atrofik o’zgarishlar qizilo’ngachni uzaytirib, ovqat utishini 
qiyinlashtiradi. Me'da devorlaridagi atrofik o’zgarishlar uning yupqalashuviga va sekretor 
apparati ishining izdan chiqishiga olib keladi. 60 yoshdan oshgan kishilarning 1/3 qismida 
axlorgidriya topiladi. 

---

29 
Ingichka va yo’qon ichak devorlaridagi atrofik o’zgarishlar ichaklarning uzayishiga 
olib keladi. Undagi ovqatning so’rilishini pasaytiradi. Yosh qaytgan sari gepatositlar soni 
kamayib, jigar massasi kichraya boradi. Bu esa jigarning antitoksik vazifasi va moddalar 
almashinuvi buzilishiga olib keladi. O’t pufagi muskul qavatining tonusi pasayib, uning 
hajmi kattalashadi, qisqarishi susayib o’tning dimlanib qolishiga sabab bo’ladi. Bu holat 
keksalarda o’t-tosh kasalligini rivojlantiradi. Me'da osti bezining atrofiyasi oqibatida asinoz 
qujayralar kamayib o’rnini biriktiruvchi to’qima egallaydi, asinoz hujayradagi sekretor 
granulalarning pankreatin shirasini ishlab chiqarishi kamayadi. Me'da osti bezining 
orolchalaridagi B-hujayralarining kamayib ketishi keksalar qonida glyukoza miqdorining 
ortiqroq bo’lishiga sabab bo’ladi. Yoshi qaytib qolgan erkaklarning 75-78 %ida 
qizilo’ngach raki kuzatiladi. Qizilo’ngach rakiga divertikullar, kuyish, ezofagitlar sabab 
bo’ladi. Bemorlar tish orqasida achishish, og’riq, og’zidan so’lak oqishi, ovqat yutishning 
qiyinlashib qolganidan shikoyat qiladilar. Bunday bemorlarni faqat konservativ davolash 
mumkin. Og’riq qoldiruvchi, spazmolitik, narkotik dori vositalari buyuriladi.