O’zbekiston respublikаsi tа’lim, fаn vа innovаtsiyаlаr vаzirligi

II bob bo’yicha xulosa
Xulosa qilib aytganda, frazeologik birliklar, ya'ni idiomalar - o'zgarmas tuzilishga ega bo'lgan va alohida so'zlarning to'g'ridan-to'g'ri ma'nosidan tushunib bo'lmaydigan ko'chma ma'noga ega bo'lgan iboralar. Bu birliklar tilning muhim jihati hisoblanadi, chunki ular so‘zlovchilarga murakkab g‘oyalar va his-tuyg‘ularni qisqa va esda qolarli tarzda ifodalash imkonini beradi. Ingliz, oʻzbek va tojik tillarining har biri oʻziga xos frazeologik birliklarga ega. Shu bilan birga, bu tillardagi frazeologik birliklar o‘rtasida ham o‘xshashlik va farqlar mavjud. Yuqori farqlardan biri frazeologik birliklarning kelib chiqishidir. Ingliz tilidagi frazeologik birliklar koʻpincha lotin yoki yunon tilidan kelib chiqqan boʻlsa, oʻzbek va tojik tilidagi frazeologik birliklar koʻpincha arab va fors tillaridan olingan. Yana bir farq - frazeologik birliklarning tuzilishi. Ingliz tilidagi frazeologik birliklar ko‘pincha “paqirni tepish” yoki “oyog‘ini sindirish” kabi turg‘un tuzilishdan keyin keladi, o‘zbek va tojik tilidagi frazeologik birliklar esa ko‘pincha moslashuvchan tuzilishga ega bo‘lib, kontekstga qarab o‘zgartirilishi mumkin. Bunday farqlarga qaramay, bu tillardagi frazeologik birliklar oʻrtasida ham oʻxshashlik mavjud. Masalan, har uch tilda ham his-tuyg‘ularni ifodalovchi frazeologik birliklar bor, masalan, ingliz tilida “happy as a clam”, o‘zbek tilida “qizillar ko‘ngliga tushgan”, tojik tilida “dilroba”. Umuman olganda, ingliz, oʻzbek va tojik tillaridagi frazeologik birliklarni qiyosiy tahlil qilish har bir tilning oʻziga xos xususiyatlari, ular oʻrtasidagi oʻxshashlik va farqlar haqida qimmatli tushunchalar berishi mumkin.

III bob: MILLIY MADANIYATNING FRAZEOLOGIZMLARDA IFODASI

1. 
   Ingliz madaniyatini ifodalashda ishlatiladigan frazeologizmlar tahlili.
   

Badiiy asarlar tarkibiga kiruvchi frazeologik birliklar asosan ingliz xalqi madaniyatining rivojlanish jarayoni, o`zgarishi, madaniy qarashlari va stereotiplarni avloddan-avlodga o'tkazish uchun qo`llaniladi.
Har bir tilning o`ziga xos bo`lgan xususiyati va lingvistika sohasida saqlanib qolgan frazeologik birikmalari mavjud. Bunday frazeologik birikmalar dunyoning odamlar ongida dunyoning mantiqiy namoyon bo`lishi orqali paydo bo`lgan. Tabiiyki, har bir madaniyatning o'z so'zlari bor. Frazeologik birliklarda madaniyatning aks etishi uchun unda shunga oid so`zlar va ma`no aks etishi kerak.³⁵
Lingvistika sohasidagi izlanishlar shuni ko`rsatadiki, frazeologik birliklar o'rganilayotgan til xazinasiga chuqur kirib borish uchun muhim ma'lumot manbai hisoblanadi. Undan to`g`ri va mohirona foydalanish esa til madaniyati ommaga yetkazishning eng samarali usullaridan biridir.
Ingliz adabiyoti va xalq og'zaki ijodi ingliz tili lug`at boyligini sezilarli darajada boyitdi. Chunki bunday asarlar tarkibida qo`llaniladigan ifodali tasvirlar, kundalik nutqda ishlatiladigan birliklar aks etgan bo`ladi. Shu tufayli ham badiiy adabiyot mamlakat madaniyatini ochib beruvchi muhim manbaalardan sanaladi. Ko'pincha, romanlar, pyesalar, she'rlar yoki ertaklardagi qahramonlarning nomlari shaxsning xarakteri yoki xulq-atvorining muayyan xususiyatlarini bildiruvchi umumiy nomlar bilan ifodalandi. Masalan, “Lady Godiva” afsonasi orqali ingliz madaniyatiga “peeping Tom” birikmasi paydo bo`lgan. Aytilishicha, graf o`z xalqi uchun chidab bo`lmas soliq joriy qiladi. Rafiqasi esa bunga qarshi chiqadi. Shunda graf shart qo`yadi: agar rafiqasi butun xalqni oldida kiyimsiz holda yurib o`tsa, u soliqni bekor qilishga so`z beradi. Butun xalq esa grafinyani uyaltirmaslik uchun o`z uylariga berkinib olishadi. Ammo shular orasidan bir fuqaro Tom uyidan turib poylab tomosha qiladi. Shu voqeadan so`ng ingliz tili madaniyatida “peeping Tom” ya`ni, “birovlarni poylovchi o`ta qiziqivchan inson” iborasi kirib keladi.
Ingliz adabiyoti namoyondalaridn biri Shekspirning asarlari ham frazeologik birliklardan eng boy manbaai hisoblanadi. Chunki Shekspirning tili va lug`at boyligi shu qadar keng va takrorlanmas ediki, uning asarlaridagi frazeologik birikmalar doimiy ilmiy izlanishlarning asosiy mavzusi hisoblanadi. Uning ko`pgina asarlarida frazeologik birliklar islar yordamida yozilgan masalan, “Hamlet” asarida “to out-Herod Herod³⁶ frazeologik birikmasi qo`llanilgan bo`lib, u– "uning shafqatsizligi Hiroddan oshib ketdi" degan ma`noni anglatadi;
-“Hamlet with Hamlet left out” – "Daniya shaxzodaligidan mahrum Gamlet" ya`ni “biror muhim narsasidan mahrum” degan ma`noda;
-"Merchant of Venice<sup>37</sup> " asarida “A Daniel come to judgment” – "halol, zukko sudya" ma`nosida;
-“Othello” asarida esa “the green-eyed monster” ya`ni “o`ta rashkchi odam”;
-“Cordelia’s gift” – "yumshoq ayol ovozi"ni bildiruvchi birikmalar qo`llanilgan.
Hozirgi kunda zamonaviy ingliz tili lug`at boyligida Shekspir asarlaridagi birikmalarda ba`zi o`zgarishlarni amalga oshirib ishlatilyapti. Shekspir tomonidan yaratilgan ko'plab frazeologik birliklar shu tufayli ham ommalashib, umumiy foydalaniladigan birikmalar qatoriga kirdi. Bu esa ingliz madaniyatining ommalashuvidan dalolat beradi.
Shekspirdan tashqari ham boshqa ko'plab yozuvchilar ingliz frazeologiyasini boyitishgan. Ular orasidan birinchi navbatda, Jefri Choser, Jon Milton, Jonatan Svift, Aleksandr Pope, Charlz Dikkens va Valter Skott. Charles Dickensning asalarida qo`llangan namunlarga “an Artful Dodger” – "badjahl" ("Oliver Tvist" romanidagi kissavur Jon Dokinzning laqabi); “Barkis is willing!”
– “Barkis qarshi emas” ya`ni, “Men aniq xohlayman” ma`nosini beruvchi birikmalar Barkis yuk tashuvchisi xizmatkor Pegottiga uylanish taklifini qayta-qayta shu so'zlar bilan boshlagan" ("David Copperfield" romanida qo`llangan birikma).;
-King Charles's head – "miyaga o`rnashib olgan fikr; kasallik belgisi, ("David Copperfield"asaridan ibora).
Ko'pgina frazeologik birliklar yozuvchilarning o'zlari tomonidan yaratilmaydi, ular tilde mavjud bo`ladi va faqatgina asarda qo`llangandagina til doiasida keng tarqaldi. Ko'pincha ular ma'lum bir shahar yoki aholi punktining tarixi yoki an'analarini aks ettiradi. Masalan, “to fight like Kilkenny cats” iborasi ayni tarixda bo`lib o`tgan voqealar ta`sirida paydo bo`lgan. 18-asrda shahardagi Kilkenni garnizonida bir nechta askarlar o'yin-kulgi uchun ikkita mushukni dumlari bilan bog'lab qo'ydi va tomosha qilish uchun ularni arqon ustiga tashlashadi. Kimdir bu shafqatsiz o'yin-kulgini to'xtatish iltimosi bilan ofitserni yuborganida, askarlardan biri askarlar mushuklarning dumlarini kesib tashlashdi - va hayvonlar qochib ketishdi. Atrof esa qon bilan bulg`anadi. Ofitserdan bunday dumlar qayerdan paydo bo`lganini so`rashganda u mushuklar qonli urushganini aytadi va shu voqea sababli “to fight like Kilkenny cats” iborasi “qonli olishuv” ma`nosida qo`llana boshlaydi. Masalan, J. Galsworthy o`zining «A Modern Comedy» asarida shu iborani qo`llagan: “Members of Parliament and ladies of fashion, like himself and Fleur... now and then... going for each other like Kilkenny cats» ya`ni “Parlament a'zolari va Fler kabi moda xonimlari ... vaqti-vaqti bilan ... Kilkenni mushuklari kabi bir-birlari bilan olishishadi”.
Muayyan tuman, shaharning joylashgan o'rnini aks ettiruvchi frazeologik birliklar mavjud bo`lib, muayyan hududlarda keng tarqalgan hunarmandchilik bilan bog'liq bo`lgan frazeologik birliklarni paydo bo`lishida katta rol o`ynaydi. Masalan, “to grin like a Cheshire cat” iborasi ham ma`lum hududda sodir bo`lgan voqealar ta`sirida tilshunoslikka kirib kelgan. Cheshir viloyat qadimdan o'zining pishloqlari bilan mashhur. Cheshireda joylashgan kompaniyaning pishloqlari yorlig`ida tabassumli mushukning yuzi aks etgan bo`lib, u kompaniya brendi hisoblanadi. “To grin like a Cheshire cat” iborasi ancha yillar oldin paydo bo`lsada, u ayniqsa Lyuis Kerrollning "Alisa mo'jizalar mamlakatida" kitobi nashr etilgandan keyin ancha mashhurlikka erishdi. Chunki uning asarida qahramon mushuk brendda aks etgan mushukning qiyofasini namoyon qilgan edi.
Geografik nomlar qatnashgan frazeologik birliklar o`sha hudud bilan ma`lum bir bog`liqliklar asosida vujudga kelgan. Masalan, “to carry coals to Newcastle” - " biror narsani yetarli bo'lgan joyga olib borish" , hududda sodir bo`ladigan voqea yoki hodisa bo`yicha paydo bo`lgan birikmalar: “Donnybrook Fair " ya`ni “shovqinli yig'ilish, bozor " – XIX asrning o'rtalariga qadar Dublin yaqinida bo'lib o'tgan yillik yarmarka nomi bilan yasalgan birikmalar misol bo`la oladi. Bundan tashqari
-“Shipshape and Bristol fashion” – " mukammal tartibda";
“Canterbury story” – "uzun va zerikarli hikoya" (Jefri Choserning "Kenterberi ertaklari"ga ishora");
-“Brummagem button” – "soxta tanga";
-“Colchester natives” – "dengiz mahsulotlari";
-“A wise man of Gotham”- " tor fikrli, sodda odam":
Ingliz madaniyatini ochib beruvchi frazeologik birikmalarga Amerika hududiy kelib chiqishidan paydo bo`lgan frazeologik birliklar misol bo`lishi mumkin. Ular britaniyaliklardan tubdan farq qilmaydi. Bunday frazeologik birliklar Amerika tarixi, adabiyoti va shu hudud bilan bog'liq madaniyatni aks ettiradi. Amerika jargonlari, ayniqsa o‘ziga xos ismli frazeologik birliklarga boy. Masalan, Vashington Irvingning “A Rip Van Winkle” asarida qahramon qoloq, turg‘un odam, ortga qolgan odam sifatida tasvirlangan. Chunki u yigirma yil davomida uxlab qolgan. Uning shu asaridan keyin “a Rip Van Winkle” birikmasi ingliz lug`atiga kirib kelgan. Uning 2 xil ma`nosi bor:
1. o‘zgarishlarga, xususan, ijtimoiy munosabatlar yoki fikrlashga beparvo bo‘lgan odam;
2. ko‘p uxlaydigan odam.
Fenimore Cooper “The last of the Mohicans” deb nomlangan asar yozganidan keyin uning nomi birikma sifatida saqlanib qoldi. Uning ma`nosi esa “muayyan guruh, tur yoki irqning oxirgi qolgan yoki omon qolgan shaxsi yoki narsasini” anglatadi. Chunki asarda qayd etilgan mogikanlar ham Shimoliy Amerika hindularining yoʻq boʻlib ketgan qabilasi hisoblangan;
“California blanket”–"uysizlar o'ralgan, ko'chada tunash uchun ishlatiladigan gazeta".<sup>38</sup>
XVI asrda "Venetsiyalik savdogar" asari Shekspirning o`lmas asarlaridan biri hisoblanadi. Ayniqsa yozuvchi bu asarda o`ziga xos frazeologik birliklarni qo`llagani tufayli u ko`pgina tilshunoslarning nazariga tushgan. Shuningdek, unda qo`llanilgan iboralar Shekspirning iboralari sifatida tan olingan ko'plab zamonaviy ingliz tilidagi keng tarqalgan iboralar va frazeologik birliklar manbai hisoblanadi.
Shekspirning iboralari nafaqat ingliz tilining tarkibiy va stilistik variantlariga ta'sir ko'rsatdi, balki ko'plab boshqa tillar uchun frazeologik ilhom manbai ham bo'ldi. Chunki Shekspir asarlarida boy majoziy iboralar, badiiy matnlarda keng qo'llaniladigan obrazli ifodalardan keng foydalangan. Uning “Venetsiyalik savdogar” asarida topilgan birliklar ko'p qirrali frazeologizmlar hisoblanadi. Bunday frzeologik birliklarning ingliz tilidagi ekvivalentlari nima haqidagi ekanligi haqida nazariy taxminlar ham qilingan. Asar doirasida topilgan frazeologizmlarga berilgan alohida ta'riflardan kelib chiqadiki, frazeologizmlar ko‘p ma`nolilik xususiyatiga egadir.
Frazeologik birliklarni talqin qilgan Nasissionning ta`riflashicha³⁹, Shekspir asarida qo`llagan “hugged and embraced by the strumpet wind” birikmasi to`liq ko`chma yoki qisman o`z ma`nosida qo`llanilishi mumkin. Bu yerda ushbu birikmadagai “strumpet” so`zi “axloqsiz ayol” ma`nosida kelyapti. Tabiiyki, “wind” ya`ni “shamol” o`z yo`nalishini doimiy o`zgartirib turadi. UShbu iborada “axloqsiz ayol” “strumpet wind” deb atalishini sababi ha shundadir. “Tarbiyasiz ayollar” ham doimiy o`zgarib turadi.
Xovart ta'rifiga asoslansak, frazeologizmlar, turg'un iboralar yoki idiomalar yaxlit bir xil ma'nolarni bildiradi, ular alohida-alohida qo`llanganda qismlarning ma`nosi o`zgarishga uchraydi⁴⁰. Frazeologik birliklar so'zma-so'z tarjima qilinmaydi, aksincha ular yagona semantik birlik sifatida ma`noni ifodalaydi. Bu iboralardan tilni bilmasdan turib ma'noni chiqarib bo'lmaydi. Shuning uchun frazeologizm alohida bir leksik bo‘lak sifatida tahlil qilinadi va bitta vazifani bajaradi.
Yuqoridagi mezonlarga asoslanib, frazeologik birliklarning ayrim madaniy jihatlarini hisobga olib, tarjima qilinadi. Shekspirning asarlarida majoziy ma`noni anglatuvchi frazeologik birliklar ko'p. Ushbu ifodada metaforik ma’no mujassamlashgan: “when the sweet wind did gently kiss the trees”- bu shamolda yengil shabada bilan yengil teginishni anglatadi;
- “with his horn full of good news”- postda turgan xabarchi biror yangilik yuzasidan xabar berishi.
Shekspir matnida ko`chma ma`no vazifasini bajaradigan frazeologik birliklar ko'p. Uning “when the sweet wind did gently kiss the trees” iborasida metafora ma'nosi mavjud. Tarjimon uchun asosiy muammo ma'no va shaklni, ikkalasini ham saqlab qolishdan iboratdir.
So'zlarning barqaror birikmasi tilga xos bo'lishi mumkin. Shekspirning asarida qo`llangan “loss upon loss” yoki “damned, inexecrable dog” birikmalari ham shular jumlasidandir. Bular ingliz tilida o`rnashib qolgan iboralardir, lekin ularni boshqa tilda tarjima qilganda, ularning ekvivalentlari uchun turli strategiyalardan foydalanish mumkin. “Loss upon loss” ma`nosi “g`am ustiga g`am” ma`nosini, “damned, inexecrable dog” esa “la`nati, chidab bo`lmas it” deb haqorat ma`nosini anglatyapti.
Shekspir asarida boshqa turdagi frazeologik birliklardan ham foydalangan. Ular bir tuyg'uni ifodalash uchun qo`llangan, to'liq yoki qisman majoziy birikmalardir: “want-wit sadness” – “a dull saddness” yoki “zerikarli qayg'u”;
-“sandy hour-glass”- “qumli soat” ma`nosini anglatdi. Bunday birikmalar boshqa tilda o`z ekvivalentiga ega bo`lsa, ular o‘rganilayotgan tilda yangi frazeologik birliklar manbai hisoblanadi. Frazeologik birliklar tili o`rganilayotgan mamlakatdagi tarixiy voqealar, qahramonlar, madaniy belgilarni ochib berishiga ko`ra tahlil qilinar ekan, ularning ba`zilari hatto diniy ma`nolarni ham anglatadi. Shekspir o'z asarida ingliz frazeologik manbalarida aniqlangan iboralardan yetarlicha foydalangan. “The blind man knows the cuckoo, by the bad voice” birikmasi kuku (qush) haqidagi eski hazilga ishora qiladi), “goodly apple rotten at the heart”- boshqacha qilib aytganda, uning tashqi ko'rinishi aldamchi, u muqaddas ko'rinsa-da, aslida ichidan "chirigan" va buzilgandir. Yuqorida berilgan birikmalar diniy hodisalar bilan bog`liqdir. Demak, frazeologik birliklar tarkibida birikkan so`zlar alohida-alohida tarjima qilnmasligi kerak, balki, butun kompozitsion birlik sifatida tarjima qilinishi kerak.



Yuqorida keltirilgan misollar aynan ingliz madaniyatga xos so'zlarning frazeologik birliklar tarkibida ishlatilishini namoyon qiladi. Ko`rinib turganidek, Shekspir asarida aks etgan frazeologik birliklarning badiiy tarjimasida ba`zi sozlar ozlarining ekvivalentiga o`zgartirilgan. Ammo ular ma`nosini saqlab qolgan.
Turg`un birikmalarning madaniyatga oid ma`nolarini maqollar orqali ochib berish.

Tanlangan frazeologik birliklarning maqollardagi ma`nosi boshqa tillarda ham shu ma`noni ochib beruvchi ekvivalentlar orqali ifodalanadi. Asarda keltirilgan inglizcha iboralarning boshqa ekvivalentlari yangi yaratilgan iboralar hisoblanadi. Tabiiyki, madaniyat o`zgargan sari, lingvistik tushunchalar ham o`zarib, zamonga moslashadi. Shu tufayli ham biz birikmalarning Shekspir tilida va hozirgi tilshunoslikdagi ifodasini taqqosladik.
Bundan tashqari Shekspir asarlarida qo`llangan yana bir nechta frazeologik birliklarning tahliliga yuzlansak, ulardan ba`zilari ingliz madaniyatida oldindan mavjud bo`lgan va Shekspir asarlari orqali tilde kengroq foydalana boshlangan. Masalan, “to the world’s end” birikmasi Kuninning “Inglizcha-ruscha frazeologiya lug'ati”da Shekspir iborasi sifatida berilgan<sup>41</sup> . Xuddi shunday ma`lumotni Sviridova ham o'zining "Ingliz frazeologiyasini shekspirizmlar bilan boyitish" dissertatsiyasida aytgan⁴² . Sviridova Shekspirning atamalarini tahlil qilgan. Darhaqiqat, bu “to the world’s end” ( dunyoning oxiri yoki eng uzoq qismi) birligini Shekspir tomonidan "Much Ado about Nothing" asarida ishlatgan:
BENEDICK: Will your grace command me any service to the world’s end ⁴³?
Ammo, Chauser “un-to the worldes ende” birikmasini 200 yil oldin o`zining “Complete Works” kitobida ishlatgan. Bundan tashqari bu frazeologik birikmasi ingliz tili adabiyotida oldindan mavjud bo`lgan, va uning eski madaniyatining va eski til ko`rinishining bir qismi desak mubolag`a bo`lmaydi. “Old English” davrida birikma “oþ sē woruldes ende” kabi bo`lgan. Til va madaniyatning o`zgarishi natijasida Shekspirgacha “to the world’s end” holatiga kelgan.
Shekspir o`zining “King Henry” asarida “(as) dead as a doornail”birikmasini qo`llagan. Bu birikma esa “so`zsiz o`lgan, vafot etgan” degan ma`noni anglatadi:
JACK CADE: Brave thee! ay, by the best blood that ever was broached, and beard thee too. Look on me well: I have eat no meat these five days; yet, come thou and thy five men, and if I do not leave you all as dead as a doornail, I pray God I may never eat grass more ⁴⁴.
Gamletda “in one’s mind’s eye” iborasining to‘g‘ridan-to‘g‘ri va ko‘chma ma’nosini ifodalovchi uslubiy usul bo‘lgan so‘z o‘yini sifatida ishlatiladi. Bunda iboraning ko`chma yoki o`z ma`nosini anglatishi uchun qahramonlarnning gapirish ohangi va ikki ma`no o`rtasidagi munosabatga alohida e`tibor berish kerak:
HAMLET: Thrift, thrift, Horatio! the funeral baked meats
Did coldly furnish forth the marriage tables.
Would I had met my dearest foe in heaven
Or ever I had seen that day, Horatio!
My father! – methinks I see my father.
HORATIO: Where, my lord?
HAMLET: In my mind’s eye, Horatio⁴⁵ .
Shekspirning “Otello” asarida kengaytirilgan metafora sifatida “to wear one’s heart upon one’s sleeve” birikmasi ishlatilgan. Bu birikma “haqiqiy his-tuyg'ularimizni ochib berish, o'zimizni himoyasiz his qilish” ma`nosiga to`g`ri keladi.
IAGO: For when my outward action doth demonstrate
The native act and figure of my heart
In compliment extern, ‘tis not long after
But I will wear my heart upon my sleeve
For daws to peck at: I am not what I am <sup>46</sup>.
Etnografik tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, bu ushbu “to wear one’s heart upon one’s sleeve” frazeologik birikma tasviri eski madaniy odatlardan kelib chiqqan bo'lib, unda yigit o'zining yengiga unga mehr belgisi sifatida ayol tomonidan sovg'a qilingan lenta yoki ro'molchani bog`lab qo`ygan<sup>47</sup>. Shunday qilib, etnografik bilimlar asl kelib chiqishini aniqlashga yordam beradi. Kognitiv jihatdan majoziy til va uning ma`nosi odamlarning tajribalari va urf-odatlarini aks ettiradigan birikmalarni tashkil etadi.
Ko'pgina manbalar hech qanday dalil keltirmasdan, Shekspir haqida keng qamrovli ma`lumotlarni beradi. “To make someone’s hair stand on end” frazeologik birikmasi Shekspirning “Hamlet” asarida qo`llanilgan bo`lib, “jang qilmoq, urushmoq” ma`nolarini anglatadi.
to make someone’s hair stand on end
I could a tale unfold, whose lightest word
Would harrow up thy soul, freeze thy young blood,
Make thy two eyes, like stars, start from their spheres,
Thy knotted and combined locks to part
And each particular hair to stand on end,
Like quills upon the fretful porpentine ⁴⁸.
Shekspirga tegishli bo'lgan yana bir frazeologik birikma “without rhyme or reason/neither rhyme nor reason” bir qator manbalarda, shu jumladan Kunin lug'atida Shekspiriszm atamasi deb nomlaydi .
Shekspir ushbu birikmani “As You Like It” asarida frazeologik so‘z sifatida ishlatgan. “Ryme” so'zining ma'nolaridan biri she'r yoki qisqa misra bo'lib, bu yerda ham shunday ma'nolarni anglatadi. Shunday qilib, “rhyme” so'zi ushbu she'riy nutqda ikki ma'noda - to'g'ridan-to'g'ri va ko'chma ma'noda qo'llaniladi:
ROSALIND: But, in good sooth, are you he that hangs the verses on the trees, wherein Rosalind is so admired?
ORLANDO: I swear to thee, youth, by the white hand of Rosalind, I am that he, that unfortunate he.
ROSALIND: But are you so much in love as your rhymes speak?
ORLANDO: Neither rhyme nor reason can express how much .
Bizning izlanishlarimiz natijasida ingliz adabiyotidagi qo`llanilga frazeologik birliklarning lingvomadaniy xususiyatlarini tahlil qildik. Izlanishning asosiy qismi Shekspir asarlari doirasida bo`lib, yozuvchi qo`llagan frazeologik birliklarning ingliz madaniyati bilan bog`liq jihatlari ochib berildi. Shekspirning frazeologiya sohasidagi buyukligi uning shu birikmalardan stilistik ma`nolarini inobatga olgan holda qo`llaydi degan xulosaga olib keladi. Tahlillardan shunisi aniqki, o'rganilayotgan tilda ma'nosi aniq bo`lgan tushunchalarning boshqa ekvivalentini topish katta mahorat va zukkolik talab qiladi. Chunki tarjima qilinayotgan tilning madaniyatidagi tushunchalarni ham hisobga olish, ularni iboralarda namoyon qilish ancha malakani talab qiladigan jarayon hisoblanadi. Ushbu bo`limning boshida aytib o'tilganidek, ingliz adabiyoti va Shekspir asarlarida sharhlangan frazeologik birliklar - bular to'plamning kichik bir namunasidir.