O'zbekiston respublikasi

E -M arketing

E-marketing (elektron marketing) internet marketing, veb-marke- ting, raqamli marketing yoki onlayn marketing kabi tanilgan. E-marke­ ting - intemetdan foydalanib mahsulot yoki xizmatni sotish jarayoni. E- marketing nafaqat intemetda marketingni o‘z ichiga oladi, balki elektron pochta va simsiz ommaviy axborot vositalari orqali amalga oshiriladigan marketingni ham o‘z ichiga oladi. Bunda biznesni o‘z mijozlariga ulash uchun bir qator texnologiyalardan foydalaniladi.74

Internet jahon axborot hamjamiyatining shakllanishi va rivojlanishi-
ga juda kuchli ta’sir ko‘rsatdi va davom etmoqda. Ijtimoiy hodisa sifa­ tida internet matn, grafika, audio va video maiumotlarini almashish va chegara va chegaralar orqali onlayn xizmatlarga kirishni ta’minlovchi global aloqa vositasidir. Bu tadqiqot, savdo va biznesni rivojlantirish, auditoriyaga ta’sir qilish uchun samarali vositadir. Intemetning texnolo­ gik imkoniyatlari jahon axborot hamjamiyatining jadal rivojlanishini

75 Pulizzi, Joe; Barrett, Newt (February 2010). ""Get Content Get Custom ers"-Turn Prospects into Buyers with Content M arketing". N SS M anagement Review. 2 (2): 98 -100 . Retrieved 29 October 2018.

4https://www.m baskool.com ;business-concepts/m arketini:-and-stratei:v-term s/1679-e-
market ing. ht ml
277
belgilaydi. Uning rivojlanishi bilan biznesni boshqarish va marketingga uning tarkibiy qismlaridan biri sifatida yondashuvlar o‘zgarib bormoqda. Marketing vositasi sifatida intemetning ba’zi asosiy xususiyatlariga to‘xtalamiz. Aw alo, shuni ta’kidlash kerakki, Internet faqat marketing vositalaridan biri, ya’ni, korxonaning umumiy marketing miksdagi yana bir marketing kanali. Tinglovchilar soni jihatidan, intemetni allaqachon ko‘plab ommaviy axborot vositalari bilan taqqoslash mumkin, shuning uchun marketing strategiyasini shakllantirishda, baholashning mantiqiy m a’nosi bor. Internet foydalanuvchilari m oijallangan maqsadli audito­ riya tarkibiga kiradimi? Unga internet orqali erishish qanchalik oson? Intemetdagi marketing to‘g ‘risidagi nashrlaming aksariyati intemetdagi reklama bilan cheklanib qoldi. Bu an’anaviy marketingdan ikkita farqli afzalliklarga ega. E-marketing mijozlarga qulaylik va raqobatbardosh narxlami taqdim etadi va bu korxonalarga operatsion xarajatlami kamaytirishga imkon beradi. Korxonalar e-marketing va onlayn xaridlami taklif qilishlari sababli, mijozlar o ‘zlarining kompyuterlari yoki uyali telefonlaridan bozor haqida m aium ot olishlari, uydan chiqmasdan kuniga 24 soat va haftasiga yetti kun tovarlar sotib olishlari yoki xizmatlar topishlari mumkin. Ular Intemetdagi yoki elektron pochta orqali reklamalami o‘qish, elektron kuponlar, tovarlaming chizmalarini ko'rish, narxlami taqqoslash va sichqonchani bir necha marta bosish bilan xaridlami amalga oshirish, odatiy g ish t va ohakdan iborat do‘kon bilan solishtiradigan boisak, mijozlar o‘z-o‘zidan xarid qilish uchun vaqt va pulni tejashga imkoniyatiga ega boiishadi. Shu bilan birga, e-biznes tarqatish kanallari va jismoniy do‘kon maydonidagi xarajatlami kamaytiradi va shu bilan bu tejashning afzalligi mijozlarga ham o‘tadi. E-marketingdan yanada samarali foydalanish uchun elektron biznes menejerlari onlayn xaridorlarning xatti-harakatlari, elektron marketing usullari, an’anaviy marketingdan kelib chiqadigan zararlar, kamchiliklar va elektron marketingning muammolarini bilishlari kerak. Ushbu jihatlaming har biri alohida muhokama qilinadi.
Darhaqiqat, internet reklama intemetning farqlarini juda aniq ta’kid- laydi, uning yangi shakllari. reklama iste’molchiga qaratilgan. So‘nggi tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, marketingda internet texnologiyalaridan foydalanish iqtisodiy resusrlami tejashi va foyda keltirishi mumkin. Elektron tijoratning paydo boiishi va tez o‘sishi o‘zaro ta’sir marke- tingining zamonaviy konsepsiyasida - internet marketingida yangi
278
yo'nalish paydo bo‘lishiga asos bo‘ldi. Internet marketing atamasi inter- netning gipermedia muhitida marketingni tashkil etish nazariyasi va me- todologiyasini anglatadi. Internet o ‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lib, ular an’anaviy marketing vositalaridan farq qiladi. Internet muhitining asosiy xususiyatlaridan biri bu gipermedia tabiati bo‘lib, u axborotni taqdim etish va o'zlashtirishning yuqori samaradorligi bilan ajralib tura- di, bu esa korxonalar va iste’molchilar o‘rtasidagi munosabatlami mus- tahkamlashda marketing imkoniyatlarini sezilarli darajada oshiradi. Intemetning roli nafaqat aloqa funksiyalari bilan cheklanib qolmay, balki unga global elektron bozoming o ‘ziga xos xususiyatlarini berib, bitimlar tuzish, xaridlami amalga oshirish va toiovlam i amalga oshirish imkoniyatlarini ham o ‘z ichiga oladi. Intemetning vujudga kelishi va rivojlanishi, axborot texnologiyalari, tizimlari va ular bilan ishlash stan- dartlarining takomillashtirilishi zamonaviy biznesning yangi yo‘nalishi - elektron biznesning paydo bo‘lishiga olib keldi. Elektron biznesning ko‘plab ta’riflari mavjud. Shunday qilib, Gartner guruhining ta’riflga ko‘ra, elektron biznes, tashkilotning mahsulot va xizmatlarini doimiy optimallashtirish, shuningdek raqamli texnologiyalar va intemetdan aso­ siy aloqa vositasi sifatida internet orqali foydalanish orqali sanoat aloqa- larini optimallashtirish sifatida belgilanadi.