O'zbekiston respublikasi

6.1.1-chizma. Talab egri chizig‘i

D

60 Q,

Grafikdagi DD chiziq narx va talab hajmi o'rtasidagi teskari bog‘- liqlikni tasviriy aks ettiradi. Undagi har bir nuqta tovaming aniq narxi va iste’molchi shu narxda sotib olishi mumkin bo‘lgan tovar miqdorini ko‘rsatadi.

Turli xil tovar talablari

Salbiy talab. Agar bozor mahsulotga nisbatan salbiy javob qaytarsa, bu iste’molchilar ushbu mahsulot yoki xizmatning barcha taklif qilingan afzalliklar va xususiyatlaridan xabardor emasligini anglatadi. Bunday holat yuz berganda, xizmat k o ‘rsatish firmasining marketing bo‘limi potensial xaridorlaming ruhiyatini tushunishi va xizmatni rad etishning asosiy sababini aniqlashi kerak. Misol uchun, agar yo‘lovchilar konduktoming avtobusga chiqish chaqiruvidan bosh

32. 
    O'Sullivan. A rthur: Sheffrin. Steven M. (2003). Economics: Principles in Action. Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Prentice Hall. p. 79. ISBN 9780131334830.
    

100

tortsa. Xizmat ko‘rsatuvchi firma potensial xaridorlarning tushunmovchiliklarini bartaraf etish uchun tegishli strategiya ishlab chiqishi kerak. Salbiy talabni ijobiy talabga aylantirish uchun strategiya ishlab chiqilishi kerak.
Mavjud bo‘lmagan talab. Agar odamlar mahsulot yoki xizmat haqida yetarlicha m aium otga ega bo‘lmasa yoki iste’molchining befarqligi tufayli bunday vaziyat yuzaga kelishi mumkin. Kompaniya­ ning marketing bo‘limi reklama kompaniyalariga e ’tibor berish va potensial mijozlaming firma xizmatlaridan foydalanish sabablarini tushunishi kerak. Xizmatni differensiatsiya qilish bozorda talab yo'qligi bilan raqobatlashishda foydalaniladigan mashhur strategiyalardan biridir.
Yashirin talab: istalgan vaqtda jamiyatning barcha ehtiyojlari va istaklariga to‘liq qondirishni ta’minlaydigan xizmatlar majmuyi mavjud emaslik holati. Bozorda talab qilingan mahsulot va xizmatlar o'rtasidagi farq mavjud bo‘ladi. Mavjud bo‘shliqni to‘ldirish uchun doimo yaxshi- roq va yangi mahsulot va xizmatlar sifatini oshirish zarurati tug‘iladi. Yashirin talab - m a’lum bir vaqtda iqtisodiyotda sodir bo‘ladigan hodi- sadir, bu talabning turiga xizmat ko'rsatish firmalari biznes imkoniyati sifatida qarash kerak va ular bunday imkoniyatlami o‘z vaqtida aniqlash va foydalanishga yo‘naltirishlari kerak. Misol uchun, oddiy avtobusda sayohat qilayotgan yo'lovchi hashamatli avtobusda sayohat qilishni orzu qiladi. Shu sababli, yashirin talablar - bu istak va mavjudlik orasidagi bo‘shliqdan iboratdir.