O‘zbеkiston rеspublikаsi

Chekli texnologik almashtirish normasi
. Izokvantaning ma’lum nuqtasidagi 
burchak koeffitsienti bir ishlab chiqarish omili bilan (bu yerda kapital) boshqa bir 
omilni (mehnatni) texnik almashtirish qanday bo‘layotganligini ko‘rsatib beradi. 
Shuning uchun ham ushbu burchak koeffitsientining absolyut qiymati chekli 
texnologik almashtirish normasi deb yuritiladi va u 
MRTS
ko‘rinishida belgilanadi. 
MRTS
o‘z mohiyatiga ko‘ra iste’mol nazariyasidagi chekli almashtirish 
normasi 
MRS
ga o‘xshashdir: 
L
K
MRTS




Bu yerda 

K
va 

L
lar bitta izokvantada bo‘lgani uchun mahsulot ishlab 
chiqarish hajmi 
Q
o‘zgarmaydi (
Q const

). 10.5-rasmdan ko‘rish mumkinki, ishlab 
chiqarish hajmi 85 birlik bo’lib, o‘zgarmaganda mehnat sarfi birdan 2 ga o‘zgarganda 




K
L
2
. Mehnat sarfi 2 dan 3 ga oshganda 
MRTS

1
ga teng (kamayib bormoqda). 
Mehnat sarfi 3 birlikdan 4 ga o‘zgarganda va 4 birlikdan 5 ga o‘zgarganda 
MRTS
mos ravishda 
2
3
va 
1
3
ga kamayib boradi. Demak, qancha ko‘p miqdordagi 
mehnat kapital bilan almashtirilsa, shuncha mehnat unumdorligi past bo‘ladi va 
kapitaldan foydalanish nisabatan samarali bo‘lib boradi (10.6-rasm). 
 
 
 
 
 
 
10.6-rasm. Chekli texnologik almashtirish normasi 
- 
kapital sarfining o’zgarishi 
- mehnat sarfining o’zgarishi 
K=2 
L=1 
L=1 
L=1 
L=1 
K=1 
3
2

K
3
1

K
K