O‘zbеkiston rеspublikаsi

YaIM = ShTD = C + S, 
ayni paytda: 
YaIM = C + I 
Bu yerda makroiqtisodiy ayniyat quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi: 
C + I = C + S yoki I = S 
Ushbu ayniyatdan ko‘rinib turibdiki, uy xo‘jaliklarining jamg‘arishga bo‘lgan 
istaklari tadbirkorlikning qancha miqdorda investitsiyalash xohishlariga mos tushsa, unda 
daromadlar hajmi (C+S) va yalpi xarajatlar (C+I) hajmiga tengligiga yoki ishlab 
chiqarishning muvozanat darajasiga erishish mumkin. 

---

284 
Aytaylik, mamlakat iqtisodiyoti ochiq, ya’ni eksport-import aloqalari yo‘lga qo‘yilgan, 
soliq solish va transfert to‘lovlari ko‘rinishida davlat aralashuvi mavjud bo‘lsin. Bunday 
holatda jamg‘arish tushunchasi murakkablashib, quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi
33
: 
S = Sp + Sg + Sx 
Bu yerda: Sp - xususiy jamg‘armalar; Sg - davlat jamg‘armalari; 
Sx - boshqa mamlakatlar jamg‘armalari. 
Bunda xususiy jamg‘armalar daromadlar (Y), transfert to‘lovlari (TR), davlat 
zayomlari bo‘yicha foizlar yig‘indisidan (N) soliqlar (T) va iste’mol 
(C)
xarajatlari yig‘indisini ayirish natijasiga teng bo‘ladi. 
Sp = (Y + TR + N - T) – C 
Davlat jag‘marmalari quyidagi miqdorga teng bo‘ladi: 
Sg = (T - TR - N) – G 
Agar davlat jamg‘armalari nolga teng bo‘lsa, davlat budjeti muvozanatlashgan, 
jamg‘arishning manfiy miqdori budjet taqchilligini (BT) bildiradi: 
BT = - Sg 
Bu yerda: BT – budjet taqchilligi miqdori. 
Boshqa mamlakatlarning jamg‘armalari tashqi dunyoning bizning importimiz 
hisobiga olgan daromadlaridan ularning bizning eksportimizga sarflangan harajatlarini 
ayirib topiladi. 
Sx =M – X 
yoki 
Sx = -Xn 
Agar mamlakat eksportiga nisbatan ko‘proq import qilsa, unda daromadlarning bir 
qismi xorijda qoladi va keyinchalik undan xorijiy sheriklar tomonidan mamlakatimizda 
ko‘chmas mulk va moliyaviy aktiv sotib olishda foydalaniladi. 
Har qanday holatda ham barcha turdagi jamg‘armalarning umumiy yig‘indisi 
investitsiyalarga teng bo‘ladi: