O‘zbеkiston rеspublikаsi

ΔYs= ΔK α 
, ΔK investitsiyalar hisobiga ta’minlanganligi uchun tengikni: 
ΔYs= I α 
deb yozish mumkin. , bunda,α – kapital quyilmalar 
(investitsiyalar)ning chegaraviy unumdorligi. Agar bir yilda yalpi ishlab chiqarishni 1 
mlrd. so‘mga oshirish uchun 4 mlrd so‘m investitsiya talab etilsa α =0,25 bo‘ladi. 
α=ΔYs / I 
bir so‘mlik investitsiya hisobiga yaratilgan yangi mahsulot miqdorini 
ko‘rsatadi. 
2.
Talab tenglamasi quyidagi ko‘rinishga ega 

---

379 
ΔYd= Δ I (1/ μ) , 
bu yerda 1/ μ – xarajatlar multiplikatori, μ– jamg‘arishga 
chegaralangan moyillik. 
Bu tenglama milliy daromad 
ΔYd, 
yoki yalpi talab qo‘shimcha 
investitsiyalarning multiplikativ ko‘payishiga teng miqdorda o‘sishini ko‘rsatadi. 
Ishlab chiqarish to‘plangan jami kapital bilan ta’minlanishi, milliy daromad esa 
qo‘shimcha investitsiyalarning multiplikativ ta’siri ostida ko‘payishi sababli taklif 
tenglamasida 
jami 
investitsiyalar, 
talab 
tenglamasida 
esa 
qo‘shimcha 
investitsiyalargina ko‘rib chiqilaadi. 
3.
Daromadlar va ishlab chiqarish quvvatlarining qo‘shimcha o‘sish 
sur’atlari tengligi tenglamasi: 
Δ I (1/ μ) 
= 
I α 
Bu tenglamani echib suyidagi natijani olamiz: 
Δ I / I 
= 
μ α 
(Δ I / I ) 
– investitsiyalarning yillik o‘sish sur’ati bo‘lib, ishlab chiqarish 
quvvatlarini oshirish yordamida to‘liq bandlilikni ta’minlab turish uchun 
(μ α) 
miqdorga teng bo‘lishi kerak. Bundan xulosa shuki investitsiyalarning 
mutanosib o‘sish sur’atijamg‘arishga chegaralangan moyillik va investitsiyalarning 
unumdorligi (kapital qaytimi) darajalarining hosilasi ekan. 
Agar μ = 0,2 α=0,4 bo‘lsa Δ I / I = 0,2* 0,.4 =0,08 yoki 8 % 
Demakinvestitsiyalarning o‘sish sur’ati 8% bo‘lishi talab etiladi. 
E. Domar moddelidan kelib chiqadigan umumiy xulosa shuki iqtisodiy o‘sishni 
ta’minlash uchun investitsiyalar hajmini oshirish, bu uchun esa jamg‘arish normasi 
hamda fan texnika taraqqiyoti orqali kapitalning samaradorligini oshirish zarur.