O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti

Uddalay olishi kerak: 
– 100 ichida sonlarni og‘zaki qo‘shish va ayirishni o‘rganilgan usullar asosida 
bajarishni; 
– 100 gacha bo‘lgan sonlarni qo‘shish va ayirishni ustuncha shaklida yozish bilan 
hisoblay olishni; 
– ko‘paytirishning asosiy xossasini ifodalash va uni hisoblashlarda qo‘llay olishni; 
– bir o‘zgaruvchili ifodaning qiymatini shu o‘zgaruvchining berilgan qiymatlarida 
hisoblab topishni; sodda masalalarni tanlash va amallar komponentlari orasidagi 
bog‘lanishlar asosida yechishni; 
– o‘rganilgan xildagi 1–2 amalli matnli masalalarni yechishni. 
Bilishi kerak:– atamalar: to‘g‘ri burchak; to‘g‘ri to‘rtburchak; aylana, aylana 
markazi, aylana radiusi. 
– belgilashni: mm (millimetr), kvadrat santimetr (kv. sm). 
Uddalay olishi kerak: 
– sirkuldan foydalanib, aylana va doira chizishni; 
– ko‘pburchak perimetrini topishni.
3-sinf uchun matematikadan asosiy ta’lim dasturi mazmunining me’yorlari 
Son va hisoblashlar 
1000 ichida natural sonlar haqida tasavvurlarga ega bo‘lish, sonlarning natural 
qatori qurilishi o‘ziga xos xususiyatlarini tushunib yetish. 

---

17 
Sonlarning o‘nlik yozuvi prinsipini egallash. 
Rimcha raqamlash va undan foydalanish haqida tasavvurga ega bo‘lish. 
1000 ichida sonlarni qo‘shish va ayirishning (yozma va og‘zaki) barcha hollari bilan 
bog‘liq usullarni egallash. 
1000 ichida sonlarni jadvaldan tashqari ko‘paytirish va bo‘lish usullarini egallash. 
Nollar bilan tugaydigan sonlarni bir xonali sonlarga, yaxlit o‘nliklarga va yaxlit 
yuzliklarga ko‘paytirish va bo‘lish usullarini egallash. 
Sonning qoldiqli bo‘lishni bajarishni o‘rganish. 
Uch xonali sonni bir xonali songa ko‘paytirish va bo‘lishning yozma usullarini 
egallash. 
2–3 amalni o‘z ichiga olgan (qavsli va qavssiz) ifodalarda amallarning bajarilish 
tartibi haqida tasavvurlarga ega bo‘lish. 
x + 123 = 140, x – 436 = 152, x · 4 = 140, 810 – x = 135 ko‘rinishdagi tenglamalarni 
(tanlash usuli va berilgan hamda izlanayotgan son orasidagi o‘zaro bog‘lanish asosida) 
to‘g‘ri va tez yechishga o‘rganish. 
1–2 amalli matnli masalalarni yechish bilan bog‘liq tajribalar orttirish. 
Massa, o‘lchov birliklari: tonna, sentnyer, kilogramm, gramm haqida, ular orasidagi 
moslik haqida tasavvurga ega bo‘lish. 
Vaqt o‘lchovi birliklari: soat, minut, sutka, yil, oy, hafta, sekund, asr haqida va ular 
orasidagi moslik haqida tasavvurlarga ega bo‘lish. 
Tayyorgarlik darajasiga qo‘yiladigan talablar 
Son va hisoblashlar 
Matematikani o‘rganish natijasida o‘quvchi quyidagilarni: 
Bilishi kerak: 
– 0dan 1000gacha bo‘lgan sonlar ketma-ketligini, bu sonlar qatorining tuzilishidagi 
o‘ziga xos xususiyatlarni tushunishni; 
– kattalik (uzunlik, massa, vaqt) o‘lchovi birliklari jadvalini bilish va bu bilimlarni 
amalda va masalalar yechishda qo‘llashni; 

---

18 
– narxi, miqdori, qiymati, me’yori, umumiy massasi kabi miqdorlar orasidagi o‘zaro 
munosabatni bilish va bu bilimlarni matnli masalalarni yechishda qo‘llashni.