O’zbekiston Respublikasi Xalq

bо‘lish, vijdonlilik, 
kamtarlik
, 
kо‘pchilik ma’rifatini yuqori qо‘yish, xayot, ma’naviy yuksaklikka 
intilish, adolatlilik kabi xislatlarni tushundi. Ammo bu xislatlarning eng muhimi 
har bir insonning bilimli, ma’rifatli 
bо‘lishidir. Shuning uchun Farobiy ahloq 
tushunchasiga qalb bilan uzviy bog‘liq xolda tafakkurga asoslangan ahloq asosida 
qaraydi. 
Farobiyning talim-tarbiya 
yо‘llari, usullari, vositalari haqidagi qarashlari 
ham qimmatlidir. U insonda 
gо‘zal fazilatlar ikki yо‘l – ta’lim va tarbiya yо‘li 
bilan hosil qilinadi. Ta’lim nazariy fazilatlarni birlashtirsa, tarbiya nazariy va 
amaliy fazilatlarni birlashtiradi, deydi. Har ikkalasi birlashsa, yetuklik namoyon 
bо‘ladi. Farobiy ta’limda barcha fanlarni nazariy asoslari о‘rganilsa, tarbiyada 
ma’naviy ahloqiy qoidalar, odob meyorlari 
о‘rganiladi. Kasb – hunarga oid 
malakalar hosil qilinadi, deb uqtiradi. 
Farobiy ta’lim-tarbiyada rag‘batlantirish, odatlantirish, majbur etish 
metodlarini ilgari surgan. Har ikki usul ham insonni har kamol tamoyilga yetkazish 
maqsadini k
о‘zlaydi. Farobiyning ta’lim-tarbiya haqidagi qarashlari hozircha о‘z 
ahamiyatini saqlab kelmoda. Abu Rayhon Beruniy – jahon fanining taraqqiyotiga 
g‘oyat ulkan xissa q
о‘shgan zо‘r iste’dod egasi va tadqiqotchi edi. Uning о‘lmas 
ilmiy asarlari jahon fani taraqqiyotida benihoya yuksak ahamiyatga molikdir. 
Beruniyning yirik asarlariga «Mineralogiya», «Xindiston», «Geodeziya», 
«
О‘tmish yodgorliklari», «Skaydana» kabilarni olish mumkin. Beruniy har bir 
yaratgan asarining kishi ruhiyatiga, qobiliyatiga mos, uni toliqtirmaydigan 
b
о‘lishiga e’tibor beradi. Beruniy yozadi: «Bizning maqsadimiz о‘quvchini 
toliqtirib q
о‘ymaslikdir. Hadeb bir narsani о‘qiy berish zerikarli bо‘ladi. Agar 
о‘quvchi bir masaladan boshqa bir masalaga о‘tib tursa, u xuddi turli-tuman bog‘-
28 

---

rog‘larda sayr qilgandek b
о‘ladi, bir bog‘dan о‘tar-о‘tmas, boshqa bog‘ 
boshlanadi. Keyin uning hammani k
о‘rish va tomosha qilgisi keladi». Beruniyning 
ilmiy bilimlarini egallash y
о‘llari, usullari haqidagi fikrlari hozirgi davrda ham 
dolzarbdir.
О‘quvchiga bilim berishda:
1. O‘quvchini zeriktirmaslik; 
2. Bilim berishda bir xil narsani yoki bir xil fanni 
о‘rgatavermaslik;