O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asrgacha)

1. G‘aznaviylar davlati qay tariqa tashkil topdi?
2. Kimning davrida G‘aznaviylar davlati Sharqning eng qudratli 
davlatlaridan biriga aylangan?
3. Ayting-chi, G‘aznaviylar boshqaruv tizimi avval mavjud bo‘l-
gan qaysi davlatlarning boshqaruv tizimiga o‘xshash?
4. G‘aznaviylar boshqaruv tizimida qanday devonlar faoliyat 
yuritgan?
5. G‘azna shahrida olimlardan kimlar ijod qilganlar?

---

55
Quyidagi jadvalni g‘aznaviylar mavzusiga oid ma’lumotlar 
bilan to‘ldiring.
G‘aznaviylar 
davlati
Faoliyat 
ko‘rsatgan 
davri
Hududi
Poytaxti 
Hukmdorlari 
16-§. QORAXONIYLAR 
Tayanch tushunchalar: Qoraxoniylar davlati, Movarounnahrning 
egallanishi, Qoraxoniylar davlatining bo‘linib ketishi, davlat bosh-
qaruvi, qoraxitoylar hujumi, “Dehqon” atamasining yangi maz muni.
Davlatning tashkil topishi.
 
X asr o‘rtalarida qarluqlar 
yag‘mo, chigil, o‘g‘uz va boshqa qabilalar bilan yagona ittifoqqa 
birlashdilar. Bu ulkan hududda dastavval “Xoqoniya o‘lkasi” 
deb yuritilgan davlat tashkil topadi. Mazkur davlat hukmdorlari 
“jabg‘u” deb yuritilgan unvonning o‘rniga o‘zlarini “qoraxon”, 
ya’ni “buyuk xon” deb ataydilar. XI–XII asrlarda Xoqoniya 
rivoj topib kuchaygach, u “Qarluq-Qoraxoniylar” davlati no-
mini olgan. Mazkur yirik davlat qator qabilalar ittifoqi asosida 
tash kil topgani bois hukmdorlari “arslonxon”, “bug‘roxon” va 
“tavg‘achxon” unvonlari bilan yuritilgan. Bu uchta atama oliy 
darajali hukmdor ma’nosini anglatgan. Buyuklik yoki ulug‘lik 
esa qadimda turkiy xalqlarda “qora” so‘zi bilan sifatlangan. 
Shu boisdan taxtda o‘tirgan Arslonxon, Bug‘roxon va Tav-