O’zbekistonda to’liq va samarali bandlik muommosi Reja: Kirish

texnologik, regional, yashirin va turg’un turlarga bo’linadi.
Friktsion ishsizlarga ish joyini o’zgartirgan, yangi yashash joyiga ko’chib o’tish va
ishdan bo’shashi munosabati bilan ish izlayotgan, vaqtinchalik mavsumiy ishini
yo’qotgan kishilar kiradi.
Friktsion ishsizlik tarkibiy ishsizlik deb nomlanuvchi ikkinchi kategoriyaga
osonlik bilan o’tadi. Vaqt o’tishi bilan iste’molchilik talabi va texnologiya tarkibida
muhim o’zgarishlar ro’y beradi, bu o’z navbatida ishchi kuchiga bo’lgan umumiy
talab tarkibini o’zgartiradi. Bunday o’zgarish natijasida kasblarning ayrim turlariga
talab kamayadi yoki umuman talab bo’lmaydi. Oldin mavjud bo’lmagan boshqa
yangi kasblarga talab ortadi. Ishchilar bunga tez moslasha olmasligi va uning
tarkibi ish joylarining yangi tarkibiga to’liq javob bermasligi sababli tarkibiy
ishsizlik kelib chiqadi.
Shunday qilib, tarkibiy ishsizlikni iste’molchilik talabi va texnologiyadagi
o’zgarishlar tufayli iqtisodiyot tarmoqlarida ruy beradigan tarkibiy siljishlar
keltirib chiqaradi. Friktsion va tarkibiy ishsizlik ishsizlikning tabiiy darajasini
tashkil qiladi. Tsiklik ishsizlik – iqtisodiy tsiklning inqiroz fazasi bilan bog’liq
bo’lib, ishsizlikning haqiqiy darajasi tabiiy darajadan farqlanishini ko’rsatadi.
Ishsizlikning bu turi majburiy ishsizlik hisoblanadi va tsiklning yuksalish fazasida
mavjud bo’lmaydi.

---

---

Shamsiddinov N.

Ixtiyoriy ishsizlik tabiiy ishsizlik turi bo’lib, bunda mehnatga layoqatli
kishilarning mehnat faoliyatidan o’z xohishi bo’yicha chetlashgan, ya’ni ishlashni
xohlamaydigan qismi tushuniladi.
Institutsional (muassasaviy) ishsizlik ham tabiiy ishsizlikning navbatdagi
turi hisoblanadi. Ishsizlik bu turini mehnat bozori infratuzilmasi amal qilishi
hamda shu bozorda talab va taklifni o’zgartiruvchi omillar keltirib chiqaradi.