O’zbekistоnning eng yangi tаriхi

Internet sаytlаri:
1.www.ziyonet.uz.
2.www.edu.uz.
3.www.google.uz.
4. www.gov.uz.
10-MAVZU. MUSTАQILLIK YILLАRIDА QORАQАLPOG’ISTON RESPUBLIKАSI


Reja:
1. Qoraqalpog'iston Respublikasining siyosiy tizimi.
2. Mustaqillik yillarida ijtimoiy-iqtisodiy va agrar islohotlar.
3. Madaniyat, ta'lim va ilm-fanni rivojlantirish.
4. Respublikada ekologik vaziyat. Orol Fojiasi.


1.Qoraqalpog'iston Respublikasining siyosiy tizimi

Qoraqalpog'iston Respublikasi-parlament boshqaruv shakli bo'lgan O'zbekiston Respublikasi tarkibida suveren respublika. Qoraqalpog'iston Respublikasi o'z Konstitutsiyasi, bayrog'i, gerbi va madhiyasiga ega. Qoraqalpog'iston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlari O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga muvofiq ishlab chiqiladi va bu prinsipga asoslanadi. Respublikani – Qoraqalpog'iston Respublikasi Jo'qorg'i Kengesi-Parlamenti Raisi Boshqaradi. Jokargi Kenes 65 deputatdan iborat. Parlamentning spikerlari quyidagi davlat arboblari edi: Dauletbay Shamshetov( 1991-1992), Ubbiniyazashirbekov (1992-1997), Timur Kamalov (1997-2002). Muso Erniyazov (2002-2020).

Qoraqalpog'iston Respublikasi Jo'qorg'i Kengesi tomonidan tasdiqlangan Vazirlar Kengashi respublikaning oliy ijro etuvchi kuchi hisoblanadi. Respublika Vazirlar Kengashi tarkibiga Kengash raisi, rais o'rinbosarlari, Vazirlar, davlat qo'mitalari raislari, yirik kompaniyalar va birlashmalar rahbarlari kiradi. Qoraqalpog'iston Respublikasi Vazirlar Kengashi raisi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tarkibiga kiradi. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Toshkent shahrida Qoraqalpog'iston Respublikasining doimiy vakolatxonasi faoliyat ko'rsatmoqda.
1990 yil 14 dekabrda birinchi sessiyasida Qoraqalpog'iston Respublikasi Oliy Kengashi O'zbekiston Respublikasi tarkibida Qoraqalpog'iston Respublikasining davlat suvereniteti to'g'risidagi deklaratsiyani qabul qildi. Deklaratsiya 1991-yil 31-avgustda qabul qilingan "O'zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining asoslari to'g'risida" gi qonunda o'zining huquqiy asosini topdi va Qoraqalpog'istonning hududiy yaxlitligi va mustaqilligini 1 va 17-moddalarda e'tirof etdi. O'zbekiston kabi, Qoraqalpog'iston 1991-yil 31-avgustdan keyin qoraqalpoq ASSRdan Qoraqalpog'iston Respublikasiga o'z nomini o'zgartirib, O'zbekiston tarkibida qoldi. Ikki respublika o'rtasidagi siyosiy, iqtisodiy va madaniy munosabatlar 1992 yil 8 dekabrda qabul qilingan O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida (70-75-modda) o'z aksini topgan.
Respublikaning oliy qonun chiqaruvchi organi Qoraqalpog'iston Respublikasi Oliy Kengashi, Qoraqalpog'iston Respublikasi Vazirlar Kengashi esa oliy ijro etuvchi organ edi. Qoraqalpog'iston Respublikasi oliy Kengashi o'z majlisida (1993 yil 9 aprel) Qoraqalpog'iston Respublikasi Konstitutsiyasini qabul qildi. Qoraqalpoq milliy davlatchiligi o'zining rivojlanish tarixida ilk bor insonparvar, adolatli va demokratik imtiyozlardan foydalangan. Shu bilan birga, u suveren respublikaning barcha xususiyatlariga ega. Xususan, 1992-yil 14-dekabr kuni Qoraqalpog'iston Respublikasi Oliy Kengashining XI sessiyasida Qoraqalpog'iston Respublikasi davlat bayrog'i, 1993-yil 9-apreldagi XII sessiyasida Davlat gerbi va 1993-yil 24-dekabr kuni bo'lib o'tgan XIV sessiyasida davlat madhiyasi tasdiqlandi. 1991-yil 11-noyabr kuni Qoraqalpog'iston Respublikasi Oliy Kengashi tomonidan Qoraqalpog'iston Respublikasi Prezidenti lavozimi ta'sis etildi. 1992-yil 20-iyunda esa Prezident lavozimi bekor qilindi va respublika rahbari sifatida Qoraqalpog'iston Respublikasi Oliy Kengashi raisi (keyinchalik Jo'qorg'i Kengesi) belgilandi.
Qoraqalpog'iston Respublikasi O'zbekiston viloyatlari orasida yer maydoni bo'yicha birinchi, ya'ni 166,6 ming kvadrat metrni tashkil etadi. Respublika aholisi, 2018-yil holatiga ko'ra, 1 842 000 kishi, O'zbekiston aholisining qariyb 5,6% ni tashkil etdi. 2019-yil aprel oyida Qoraqalpog'iston aholisi 1875,4 ming kishini tashkil etdi. Nukus shahri aholisi-264,4 ming kishi. Yirik shaharlar-Nukus, Xo'jayli, Taxiatosh, Chimboy, Beruniy, To'rtko'l va Qo'ng'irot. Qoraqalpog'iston Respublikasida 16 tumanga bo'lingan 12 shahar va 25 shahar posyolkalari mavjud. Har bir tumandagi davlat hokimiyati Hakim tomonidan ifodalanadi. Tumanlar: Amudaryo, Beruniy, Ellikqal'a, Turtkul, Nukus, Xo'jayli, Taxiatosh, Qanliko'l, Shumanay, Qo'ng'irot, Mo'ynoq, Kegeyli, Buzatau, Chimboy, Qorao'zak, Taxtako'pir va Qoraqalpog'iston poytaxti Nukus shahri.
O'zbekiston Konstitutsiyasining 21-moddasiga asosan "Qoraqalpog'iston Respublikasi fuqarosi bir vaqtning o'zida O'zbekiston Respublikasi fuqarosi hisoblanadi". O'zbekiston Konstitutsiyasining 69-moddasiga ko'ra, mamlakatimiz hududlari, jumladan, Qoraqalpog'iston Respublikasi va uning tumanlari chegaralari o'zgarishi faqat O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining roziligi bilan amalga oshiriladi. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 17-bob (70-75-modda) Qoraqalpog'iston Respublikasiga to'liq bag'ishlangan. 70-moddaga ko'ra," Qoraqalpog'iston Respublikasi suveren Respublikasi O'zbekiston Respublikasi tarkibiga kiradi va Qoraqalpog'iston Respublikasi suvereniteti O'zbekiston Respublikasi tomonidan muhofaza qilinadi", 71-moddaga ko'ra," Qoraqalpog'iston Respublikasi o'z Konstitutsiyasiga ega va Qoraqalpog'iston Respublikasi Konstitutsiyasi O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga zid bo'lmasligi mumkin", 72-moddaga muvofiq, "O'zbekiston Respublikasining qonunlari Qoraqalpog'iston Respublikasi hududida ham majburiydir". 73-moddaga ko'ra," Qoraqalpog'iston Respublikasi hududi va chegaralari uning roziligisiz o'zgartirilishi mumkin emas va Qoraqalpog'iston Respublikasi o'zining ma'muriy-hududiy tuzilishi masalalarini mustaqil ravishda hal qiladi", 74-moddaga ko'ra, "Qoraqalpog'iston Respublikasi Qoraqalpog'iston Respublikasi Qoraqalpog'iston Respublikasi xalqining umumiy referendumi asosida O'zbekiston Respublikasi tarkibidan chiqib ketish huquqiga ega" va 75-moddaga muvofiq " O'zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog'iston Respublikasi, O'zbekiston Respublikasi bilan Qoraqalpog'iston Respublikasi o'rtasida tuzilgan nizolar hamda O'zbekiston Respublikasi bilan Qoraqalpog'iston Respublikasi o'rtasidagi nizolar kelishuv tartib-taomillari orqali hal etiladi". Qoraqalpog'iston Respublikasi Konstitutsiyasining birinchi moddasiga asosan Qoraqalpog'iston Respublikasi O'zbekiston Respublikasi tarkibida suveren respublika bo'lib, Qoraqalpog'iston xalqining umumiy referendumi asosida undan chiqish huquqiga ega.
O’zbеkiston Rеspublikаsi Prеzidеnti SHаvkаt Mirziyoеv bugun, 2022 yil 31 аvgust kuni “Qorаqаlpog’iston Rеcpublikаsidа tаdbirkorlik, innovаtsion tехnologiyalаr vа infrаtuzilmаlаrni jаdаl sur’аtlаrdа rivojlаntirish orqаli аholi fаrovonligini oshirishning qo’shimchа chorа-tаdbirlаri to’g’risidа”gi fаrmonni imzolаdi. Fаrmonning to’liq mаtni bilаn quyidа tаnishishingiz mumkin.