O’zbekiton respublikasi oliy va o’rta talim vaziRLİGİ berdaq nomidagi qaraqolpoq davlat universiteti

Savollar 
1. Menejment «Mumtoz» maktabi haqida so’zlab bering. 
2. F. Teylor nazariyasining moxiyati nimada? 
3. G. Emerson qanday ilmiy tamoyillarini ishlab chiqqan? 
4. Menejment mohiyati va «bexeviorizm» nimada ?  
5. O’zbekistondagi boshqaruv rivojlanishining asosiy yo’nalishlarini aytib bering 
 
 

---

5-mavzu: MENEJMENT QONUNLARİ VA TAMOYİLLARİ 
 
Reja: 
1. İqtisodiy qonunlarni bilishning ahamiyati 
2. Umumiy falsafiy va iqtisodiy qonunlar
3. Menejmentning asosiy tamoyillari 
 
İqtisodiy qonunlarni bilishning ahamiyati 
Menejment jamiyat qonunlari tizimiga asoslanadi. Nazariy jixatdan tushunmay va 
asoslanmagan holda birorta yirik amaliy masala hal etilishi mumkin emas. Nazariya 
yangilanishning muhim usulidir. Fan esa voqelik xaqida obektiv bilimlarni o’rganish va tartibga 
solishga qaratilgandir. Bilimlarni tartibga solinishi qonunlarda ifodalanadi. 
Qonun - falsafa kategoriyasi bo’lib, borliq voqealarning barqaror, takrorlanuvchan aloqasi 
va munosabatini, hodisalar yuz berishining muayyan tartibda bo’lishiga olib keluvchi tomonlarini 
aks ettiradi. qonunlarni bilish rivojlanishning obektiv yo’nalishlarini aniqlash, amaliy vazifalarni 
hal etish imkonini beradi. Shu sababli iqtisodiyotni boshqarish qonunlarni bilish, ularni amalda 
mohirona qo’llay olishga asoslanishi kerak. 
Umumiy falsafiy qonunlar modda, harakat, makon, zamon, miqdor, sifat, sabab, oqibat, 
shakl, mazmun kabi kategoriyalar vositasida ifodalanadi. İqtisodiy nazariya qonunlari iqtisodiy 
kategoriyalar vositasi (mulk, ishlab chiqarish, talab, taklif, taqsimt, ayirboshlash, qiymat, narx, 
foyda, tovar, pul, muvozanatlanish)dan foydalanadi. 
İqtisodiyotni boshqarishda qonunlardan qanchalik to’liq va izchil foydalanilsa, mehnat sarfi 
shunchalik samarali bo’ladi. Va, aksincha, boshqarish jarayonida iqtisodiy qonunlarki hisobga 
olmaslik jamiyat uchun kutilmagan, salbiy oqibatlarga olib keladi. Shu sababli boshqaruv 
qonunlarini o’rganishda ularga faqat amal qilishni emas, balki boshqaruv jarayonida ongli ravishda 
qo’llanilishini ham ko’zda tutish lozim. Boshqaruv qonunlaridan ongli ravishda foydalanish ko’p 
jihatdan ularni o’rganish bilan bog’liq. Qonunlar qanchalik chuqur o’rganilsa, ulardan amalda 
to’g’ri foydalanish imkoniyatlari shunchalik ortadi. 
lekin boshqaruv qonunlarini bilish ularni aniq amaliyotda ffaqiyatli qo’llash uchun kafolat 
bo’lolmaydi. Qonunlarni bilishda nazariyaning amaliyotdan ajralib qolishi foydasizdir. Demak 
qonunlardan foydalanish ularni bilish, tushunish, amalda o’z
vaqtida va to’g’ri qo’llay olishga 
bog’liq. Bu boshqaruv samaradorligini oshirishda hal qiluvchi omildir. 
İqtisodiy qonunlar tizimidan foydalanishning asosiy unsurlari va bosqichlri quyidagicha aks 
ettirilgan. 
İqtisodiy 
qonunlar 
tizimi 
İqtisodiy 
qonunlarni 
bilish 
Maqsadlarni
belgilash 
va ularga 
erishish 
yo’llarini 
aniqlash 
Qaror
qabul 
qilish 
Xo’jalik 
faoliyatini
tashkil 
etish