Özel hükuk Uygulanacak kanunun anlamının tesbit edilmesi

Özel hükuk
Uygulanacak kanunun anlamının tesbit edilmesi
Nəsirli Mətin İsazadə Samir
Soyut ve genel kanunların, somut hukukî olay ve uyuşmazlıklara uygulanması bazı sorunları gündeme getirmektedir. Kanunların uygulanmasında karşılaşılan bu sorunları üç temel başlık altında toplamak olanaklıdır. Bunlar, kanunların yer yönünden, zaman yönünden ve anlam yönünden uygulanmasıdır. Kanunların anlam yönünden uygulanmasında kanunların yorumlanması konusu büyük önem taşımaktadır. Hukukumuzda kullanılan çeşitli yorum yöntemleri bulunmakla birlikte, içlerinde kuşkusuz en önemlisi önündeki uyuşmazlığı çözerken hâkimin yapacağı yorumdur. Önündeki somut uyuşmazlığı çözmeye çalışan hâkim bu uyuşmazlığa uygulayabileceği yazılı veya yazılı olmayan herhangi bir hukuk kuralı bulamadığı takdirde, kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacaksa bir kural koyar ve bu kural çerçevesinde somut uyuşmazlığı çözer.. .
1.Kanunların Yer Yönünden Uygulanması : Kanunlar, kural olarak yapıldıkları ülke sınırları içerisinde uygulanırlar. Kanunların bu şekilde onları yapan devlet tarafından kendi ülkesi içinde bulunan yerli veya yabancı herkese uygulanmasına “kanunların yerselliği-mülkiliği ilkesi” denilmektedir. Buna karşılık, devletin vatandaşının ülke sınırları dışında bulunsa bile yine kendi milli kanunlarına bağlı kalmasına ise “kanunların kişiselliği-şahsiliği ilkesi” denilmektedir.
Kanunlarda Yersellik ve Kişisellik İlkelerinin Uygulanması : Kanunların yerselliği ve kişiselliği ilkelerinin mutlak ve kesin bir şekilde her zaman uygulanması olanaklı değildir. Çünkü yersellik ilkesinin salt olarak uygulanması kişilerin sahip olduğu bazı hakların kaybolmasına neden olabilir. Kişisellik ilkesinin salt olarak uygulanması da devletin egemenliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu sebeple her iki prensibin mutlak bir surette uygulanmamasına dair bazı istisnalar getirilmektedir. Getirilen bu istisnalar, devletlerin egemenlik haklarının sınırlandırılmasına karşılıklı olarak rıza göstermelerini gerekli kılmaktadır.