P a r a z I t o L o g I ya

Paramfistomalar (Paramphistomum
) ham uzunligi 5-20 mm keladigan 
so’rg’ichlilar sinfi vakillari hisoblanadi. Paramfistomalarning gavdasi ipsimon yoki 
silindrsimon shaklda, rangi oq-qizg’ish. Ularda og’iz so’rg’ichi bo’lmaydi, terminal 
joylashgan og’iz teshigidan rivojlangan farinks va undan keyin ikkiga shoxlangan 
ichak ketadi. qorin so’rg’ichi kuchli rivojlangan bo’lib, gavdasining orqa uchida 
joylashgan va yopishib turish vazifasini bajaradi. Jinsiy voyaga etganlari asosiy 

---

32 
xo’jayinlarining (kavsh qaytaruvchi juft tuyoqli sutemizuvchilar, asosan, qoramol, 
qo’y, echki va boshqalar) katta va to’rqorinlarida parazitlik qiladi.
Paramfistomalar biogel’mintlar hisoblanadi. Rivojlanishi ikkita xo’jayinda 
o’tadi. Ularning oraliq xo’jayinlari chuchuk suvlarda yashovchi mollyuskalar 
(Planorbis, Galba, Physa avlodlarining turlari) hisoblanadi. Asosiy xo’jayinlari esa 
kavsh qaytaruvchi sutemizuvchilar. Parazitning tuxumi asosiy xo’jayinining tezagi 
bilan tashqariga (suvga) chiqib, 12-13 kundan keyin undan mirasidiy lichinkasi 
chiqadi. Mirasidiy oraliq xo’jayini - chuchuk suvda yashovchi mollyuskalarning 
organizmiga kirib, sporosistaga, keyin rediyaga va 1,5-3 oydan keyin esa 
serkariylarga aylanib, oraliq xo’jayinlardan tashqariga chiqadi va ma’lum vaqtdan 
keyin serkariylar dumini yo’qotib, sistaga o’ralib adoleskariylarga aylanadi. Asosiy 
xo’jayinlari suv va o’t orqali adoleskariylarni o’zlariga yuqtiradi. Adoleskariylar 
ichak bo’shlig’i orqali katta qoringa va to’rqoringa o’tib jinsiy voyaga etadi. 
Adoleskariydan to jinsiy voyaga etgan parazitga aylanguncha 3-3,5 oy vaqt kerak 
bo’ladi. 
O’zbekistonda 
qoramol 
va 
qo’y-echkilarda 
paramfistomalardan: 
Paramphistomum, Calicophoron, Gastrothylax va Liorchis kabi avlodlarining turlari 
parazitlik qiladi. Paramfistomitlar keltirib chiqaradigan kasallik paramfistomoz deb 
ataladi. Bu kasallik ayniqsa yosh mollarda ko’proq uchraydi. Kasallangan mollarni 
bitionol va geksaxloretan kabi dorilar bilan davolanadi. Bu kasallikning oldini olish 
uchun chorva mollarni paramfistomitlar bilan zararlangan yaylovlarda boqmaslik, 
dalaga ishlatiladigan go’nglarni qayta ishlash, oraliq xo’jayinlari uchun qulay bo’lgan 
ko’lmak va keraksiz suv xavzalarini quritish, yaylovlarni almashtirib turish kabi 
chora-tadbirlarni amalga oshirish lozim. 
So’rg’ichlilar sinfidan -