Imom G\'azzoliy. Ihyou ulumid-din. O\'limdan keyin...
Qiyomat kuni, uning dahshati va nomlanishlari Ey miskin! Muddati uzun, sultoni qahrli, vaqti yaqin u ulug‘ Kunga hozirligingni ko‘r.
U kun sen osmonning yorilganiga, qo‘rqinchdan yulduzlarning sochilib ketganiga guvoh
bo‘lasan. U Kun chaknab turgan yulduzlar falaklaridai to‘kiladi, kuyosh o‘ralib
(nursizlanib) qoladi. Tog‘lar o‘z joylaridan jildiriladi, qornidagi bolasi o‘n oylik bo‘lgai
bo‘g‘oz tuyalar bo‘sh qo‘yib yuboriladi, vahshiy hayvonlar bir joyga to‘planib qoladi,
dengizlar tandir kabi qizitiladi va suv o‘rniga olov bilan to‘ladi. Jonlar qaytadan
badanlarga juftlanadi, do‘zax lovullatib yoqiladi, jannat yaqin qilinadi. Tog‘lar qumlar
kabi sochiladi, yer yoyilib tep-tekis bo‘ladi.
O’sha Kun yer dahshatli silkinadi, bag‘ridagi xazina va inson jasadlaridan iborat
«yuk»larni yuzaga chiqarib tashlaydi. U Kunda odamlar qilgan amallarining‘ jazo yoki
mukofotlari ko‘rsatilishi uchun to‘da-to‘da bo‘lib chiqib keladilar. U Kunda yer va tog‘lar
zo‘riqib, bir daf’ada portlab ketadi. Ana shunda Qiyomat voqe bo‘ladi, osmonlar yoriladi.
Farishtalar osmonning chor atrofida Allohning amriga muntazir! Ularning ustida
Rabbingning Arshini u Kunda sakkizta farishta ko‘tarib turadi.
O’sha Kunda sizlar hisob-kitob uchun Allohga yuzlantirilasiz, biron siringiz maxfiy
qolmaydi. U Kunda tog‘lar bulutlar kabi yurgiziladi, yer tog‘-toshlarsiz, bog‘-rog‘larsiz
ochiq-yalang‘och holda qoladi. U Kun yerlar qattiq larzaga keladi, tog‘lar titilib, chang-
to‘zonga aylanadi. U Kunda odamlar to‘zg‘itib yuborilgan parvonalar kabi bo‘lib qoladi.
Tog‘lar esa titilgan jun kabi uchib yuradi.
U Kuni onalar emizib turgan bolasini unutadi, homilador ayollar homilasini tashlab
yuboradi. U Kuni odamlarni mastu gangigan holda ko‘rasan, holbuki ular mast emaslar.
Allohning azobi esa qattiq.
U Kuni yer boshqa yerga, osmonlar o‘zga osmonlarga aylanib qoladi. Barcha odamlar
yolg‘iz va qudratli Allohga ro‘baro‘ bo‘ladilar. U Kun tog‘lar kumlar kabi sochiladi, yer
tep-tekis qilib qo‘yiladi, unda na chuqur va na do‘nglikni ko‘rasiz. U Kun siz tog‘larni
ko‘rib, tek qotib turibdi, deb o‘ylaysiz. Holbuki ular xuddi bulutlar yurgan kabi yuradi. U
Kun osmon yorilib, teri kabi qizarib qoladi. Ana o‘sha Kunda ka bir ins va na bir jin qilib
o‘tgan gunohidan so‘raladi.
U Kunda osiy kimsalar so‘zdan mahrum qilinadi. U Kunda gunohlar haqida
so‘ralmaydi, balki peshona va oyoqlaridan ushlab uloqtiriladi.U Kunda har bir jon o‘zi
qilgan yaxshi amallarini hoziru nozir holda ko‘radi, yomon amallarining esa olis-olislarda
qolib ketishini istaydi. U kun har bir jon nima amal qilganini biladi, avvalu oxir qilgan
gunohlariga guvoh bo‘ladi. U Kun tillar soqov bo‘lib, a’zolar gapiradi.
U Kunning zikri mursallar sayyidi Muhammad alayhissalomning sokolini oqartirdi. Abu
Bakr Siddiq ro-ziyallohu anhu: «Ey Allohning rasuli, soqolingizga ok oralaganini
ko‘ryapman?» dedi. «Hud va unga o‘xshagan suralar meni qaritdi» dedilar Allohning‘
rasuli. Ular: Voqea, Val-mursalot, Naba’, Takvir suralaridir».
Ey ojiz qori! Sening qiroatdan olgan ulushing — Qur’on kalimalarini g‘o‘ldirashu, ular
bilan tilingni qimirlatish holos. Agar o‘qiyotganlaringni fikr eta olsayding, mursallar
sayyidining soqolini oqartirgan narsa sening o‘takangni yorgan bo‘lardi. Bilginki,
Allohning Kalomini tilidagina takrorlaydigan qori Qur’on samarasidan mahrumdir.
Qiyomat Qur’onda ko‘p zikr qilingan mavzulardandir. Quyida bu Kunning turli-tuman