O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

ZAVQIY ASARLARINING TIL VA USLUBI 
Ubaydulla Solih o`g`li Zavqiy o`zbek demokratik adabiyotining mashhur 

---

133 
namoyandalaridan biridir. 
Zavqiy o`z uslubida soddalik, ravonlikka erishish maqsadida xalq og`zaki 
ijodidan samarali foydalandi. U xalq og`zaki ijodiga xos ibora va maqollarni she`riy 
misralarga singdira bildi: 
Farq aylamay yaxshi-yomon,
Kim arpa-bug`doy, kim samon.
Tuhmat haqoratlar hamon, 
Ne muddaosiz afandilar. 
Zavqiy uslubining soddaligi uning she`rlari xalq qo`shiklari uslubida 
yozilganligidadir. Masalan, 
Kulfat tushib boshig`a,
Og`u tushib oshig`a.
Kelmay kishi qoshig`a,
Aqronu mehribonlar. 
Bunday uslubdan foydalanganligi tufayli Zavqiy asarlarida jonli xalq tili 
elementlari ko`pdir. 
Zavqiy o`z asarlarida xalq tiliga xos so`zlardangina foydalanib qolmay, 
unga xos bo`lgan so`z birikmalarni ham qo`lladi: 
Bu padar la`nat harom o`lgur otim,
Har qachonkim, men minar bo`lsam kasal. 
Keltirilgan misollardagi padar la’nat, xarom o`lgur birikmalari xalq 
so`zlashuv tiliga xosdir. Zavqiy tilining Muqimiy va Furqat tilidan farqli tomoni 
shundaki, unda til xalqchilligi, jonli xalq tili elementlarini nisbatan ko`p 
qo`llaganligidadir. Bundan tashqari Muqimiy va Furqat asarlarida bo`lganidek, Zavqiy 
asarlarida xam ruscha-internatsional so`zlarni uchratamiz. 
Zavqiy asarlarida veksel’, poyiz, vagun, kalaska, jurnal, tilgrom, banka, 

---

134 
bo`lis, siyoz (se`zd), pristup, bol’shevik kabi rus va rus tili orqali kirgan so`zlar qayd 
qilinadi. 
Zavqiy rus tilidan yuqoridagi kabi faqat otlarni emas, balki sifat va so`z 
birikmalarni ham stilistik talab asosida qo`lladi:
Ko`r bo`lmasa pul oqib kelurmu,
Bu badshakl, slepoy durakka,
Uruscha maqtasa Zavqiy, xorosho
Juvon, pir, mardu zon monandi shidur. 
Umuman, Zavqiy ham o`z poeziyasi bilan o`zbek adabiy tilini xalq tiliga 
yaqinlashtirdi.