Iste'molchilar - mazkur firma mahsulotining xaridorlari hisoblanadigan
jismoniy va huquqiy shaxslar (fuqarolar, oilalar, firmalar, jamoat tashkilotlari va
davlat muassasalari). Iste'molchilar o’rtasidagi katta farqqa qaramay, ularda umumiy
xususiyatlar bor. Ular marketing maqsadlariga bog’liq holda maqsadli guruhlarga
birlashtirilishi mumkin bo’lgan jins, yosh, malaka, ehtiyojlar tarkibi, daromadlarni
belgilaydi. Umuman, bozordagi xatti-harakatlari strategiyasi jihatidan bir-biridan
ancha farq qiladigan iste'molchilarning besh turi farqlanadi. Bular yakka
iste'molchilar, oilalar yoki uy xo’jaliklari, vositachilar, ta'minotchilar, davlat va
jamoat tashkilotlarining mas'ul shaxslari yoki xodimlaridir.
Salmoqli qismini yakka iste'molchilar tashkil etadi, ya'ni aholining tovar va
xizmatlarni faqat o’zining shaxsiy foydalanishi uchun sotib oladigan qismi. Oilalar
yoki uy xo’jaliklari asosan oziq-ovqat va nooziq-ovqat mahsulotlarini xarid
qiladilar. Miqyoslariga va xaridlarining hajmiga ko’ra ular ham iste'molchilarning
asosiy turiga kiradi. Vositachilar ancha professional xaridorlardir, zero, ular
tovarlarni asosan qayta sotish maqsadlarida sotib oladilar. Shu bilan bog’liq holda
ular tovar narxiga, uning o’ramiga, saqlanish muddatlari kabi omillarga ko’proq
e'tibor beradilar. Firmalarning xodimlari bo’lgan ta'minotchilar moddiy-texnika
ta'minoti uchun tovarlarni sotib oladilar, bunda ular e'tiborining markazida tovarning
narx va miqdoriy tavsifi, transport xarajatlari, ishlab chiqaruvchining obro’i, mijoz
istagiga reaktsiyaning tezligi, to’lovni kechiktirish imkoniyati kabi ko’rsatkichlar
turadi. Davlat va jamoat muassasalarining mansabdor yoki javobgar shaxslari o’zlarinikini emas, balki jamoat mablag’larini sarflaydilar. Ishlab chiqaruvchini
tanlashda ular, eng avvalo, ishonchlilik, qonunga rioya qilishlik, shuningdek, shaxsiy
aloqalari sharoitlaridan kelib chiqib yo’l tutadilar.
