“avtomobil yo‘llarni qidiruv va loyihalash” kafedrasi “Aerodromlarni loyihalash, qurish va ekspluatasiya qilish” fanidan

3. Aeroportning berilgan klassini tasdiqlash 
Aeroport – aviatashishlarga yerda xizmat ko‘rsatuvchi aviakorxona. 
Aeroportlar ko‘p funksiyali korxonalar bo‘lib, yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatish, 
yuklar va pochtani tashish hamda havo kemalarining chuish-qo‘nish amallarini 
bajarish soniga ko‘ra tasniflanadi. Aeroportdagi yo‘lovchilar aylanmasi yillik 
hajmining asosiy ko‘rsatkichi xizmat ko‘rsatilgan uchib keluvchi va ketuvchi 
yo‘lovchilar, jumladan, tranzit va transfer (boshqa reysga o‘tkaziladigan) 
yo‘lovchilarning jami soni bilan aniqlanadi.
Aeroportning sinflanishi quyidagi jadvalda keltirilgan. 
 
1-jadval 
Aeroport 
sinfi 
Xizmat ko‘rsatilgan 
aviatashishlarning yillik 
hajmi 
Uchish-
qo‘nishlarningyill
ik jadalligi, 
ming/yil 
ming/sutka 
HK guruhining umumiy jadallikdagi 
ulushi, % 
Yo‘lovchi,
ming. odam 
Yuk/pochta
ming. 
Tonna 
1 
gruppa 
2 
gruppa 
3 
gruppa 
4 
gruppa 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
I 
10000-7000 
105/15i 
bolee 
60-80/90110 
10-15 
60-65 
30-20 
– 
II 
7000-4000 
65/10-
105/15 
40-70/60100 
05-10 
60-75 
35-15 
– 
III 
4000-2000 
35/5-65/10 
40-50/40-70 
– 
30-45 
45-40 
25-15 
IV 
2000-500 
12/2-35/5 
15-40/30-60 
– 
0-15 
50-55 
50-30 
V 
500-100 
6/1-12/2 
5-20/10-30 
– 
– 
45-50 
55-50 
Aeroportning berilgan klassini tasdiqlash variant ma’lumotlaridan kelib 
chiqib (1) va (2) formulalar yordamida aniqlanadi.
Yechish:
(2*156+5*120+7*76+5*50+3*32+4*32)*0.75=1555.5
П 
𝑝
𝑖
𝑘

---

Bu yerda:
– PIK paytdagi yo‘lovchilar jadalligi, odam.
– PIK paytdagi HK uchish-qo‘nish amallarining bir soatdagi jadalligi 
(topshiriq variantida bor)
– HK sidagi o‘rindiqlar soni (4-Ilova)
0,75 – yo‘lovchilar o‘rindiqlarining bandlik koeffitsienti.
П
𝑦𝑖𝑙
=
1555.5∗8760
1.7∗2.2
=
3643363,636 
kishi
 
𝑋𝑈𝐿𝑂𝑆𝐴: Berilgan aeroport sinfi tasdiqlani. Aeroprort sinfi -3 
(2) Bu yerda:
– yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatishing yillik hajmi, odam.
8760 – bir yildagi soatlar soni
, 
– aeroportlardagi uchish-qo‘nish amallari soni o‘zgarishini sutkalik va 
soatlik koeffitsientlari.
va 
ning qiymatlari boshlang‘ich ma’lumotlar, 
aeroport sinfi va aeroport joylashgan hudud bo‘yicha aniqlanadi. Aeroport 
joylashgan hudud tavsifi:
- 
Sovuq iqlim - iyul t
13
20 ° ; 
- 
Mo‘tadil va iliq iqlim - iyul 20
t
13
25 
;
- 
Kurort zonasi - iyul 25
t
13
Aeroportlar joylashgan hududlar bo‘yicha 
va 
ning qiymatlari 2-
jadvalda keltirilgan.
 
 
 
 
 

---

2-jadval. 
Aeroport sinfi 
Hududlar bo‘yicha 𝐾
с
va 
𝐾
ч
ning qiymatlari 
Sovuq iqlim 
Mo‘tadil va iliq iqlim 
Kurort zonasi 
K
ч
K
с
K
ч
K
с
K
ч
K
с
I 
1,8 
1,6 
1,8 
1,7 
2,0 
1,8 
II 
2,0 
1,6 
1,8 
1,7 
2,0 
1,9 
III 
2,2 
1,7 
2,0 
1,8 
2,3 
2,0 
IV 
2,4 
1,8 
2,2 
1,9 
3,2 
2,1 
V 
3,0 
1,9 
3,4 
2,0 
3,6 
2,2 
П
𝑦𝑖𝑙
ning olingan qiymatlaridan kelib chiqib, 1-jadval bo‘yicha aeroport sinfi 
aniqlansin. Keyingi hisoblar aeroportning hisobiy sinfi bo‘yicha bajariladi.