Ingliz tili fanini o’qitishda innovatsion metodlarni qo’llash

---

Ingliz tili fanini o’qitishda innovatsion metodlarni qo’llash 
Mohinur Davlatnazar qizi Po’latova 
[e-mail] 
Sirdaryo viloyati, Yangiyer shahri 8-maktab 
Annotatsiya: Ushbu maqolada chet tillarini o’qitishda o’qitishda innovatsion 
metodlarni qo’llash haqida ma’lumotlar berilgan. Ta’limdagi innovatsion faoliyatni 
olib borishning ahamiyati haqida ma’lumotlar berilgan. 
Kalit so’zlar: innovatsion metod, AKT, o’quv jarayoni, kompetensiya, didaktik 
texnologiyalar. 
 
Application of innovative methods in teaching English 
Mohinur Davlatnazar qizi Pulatova 
[e-mail] 
Syrdarya region, Yangiyer city, School №8 
 
Abstract: This article provides information on the use of innovative methods in 
teaching foreign languages. Information is provided on the importance of innovative 
activities in education. 
Keywords: innovative method, ICT, educational process, competence, didactic 
technologies. 
Hozirgi 
kunda 
ta’lim 
jarayonida 
innovatsion 
metodlar, 
innovatsion 
texnologiyalar, pedagogik va axborot texnologiyalari o’quv jarayonida qo’llashga 
bo’lgan qiziqish, e’tibor kundan kunga kuchayib bormoqda, bunday bo’lishining 
sabablaridan biri, shu vaqtgacha an’anaviy ta’limda o’quvchi talabalarni faqat tayyor 
bilimlarini egallashga o’rgatilgan bo’lsa, zamonaviy texnologiyalar ularni 
egallayotgan bilimlarini o’zlari qidirib topishlariga, mustaqil o’rganib taxlil 
qilishlariga, hatto xulosalarni ham o’zlari keltirib chiqishlariga o’rgatadi.
Innovatsiya (inglizcha innovation) - yangilik kiritish, yangilikdir. Innovatsion 
texnologiyalar pedagogik jarayon hamda o’qituvchi va talaba faoliyatiga yangilik, 
o’zgarishlar kiritish bo’lib, uni amalga oshirishda asosan interaktiv metodlardan 
to’liq foydalaniladi.
Interaktiv metodlar bu jamoa bo’lib fikrlash deb yuritiladi, ya’ni pedagogik 
ta’sir etish usullari bo’lib ta’lim mazmunining tarkibiy qismi hisoblanadi.Bu 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
January 2022 / Volume 3 Issue 1
www.openscience.uz
363

---

metodlarning o’ziga xosligi shundaki, ular faqat pedagog va o’quvchi-talabalarning 
birgalikda faoliyat ko’rsatishi orqali amalga oshiriladi.
Bunday pedagogik hamkorlik jarayoni o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’lib, 
ularga quyidagilar kiradi:
- O’quvchi-talabaning dars davomida befarq bo’lmaslikka, mustaqil fikrlash, 
ijod etish va izlanishga majbue etishi; 
- O’quvchi-talabaning o’quv jarayonida bilimga bo’lgan qiziqishlarini doimiy 
ravishda bo’lishini ta’minlashi;
- Pedagog va O’quvchi-talabaning hamisha hamkorlikdagi faoliyatini 
tashkillanishi.
Innovatsiya yangi ilmiy bilimlarni, qandaydir kashfiyotlarni, ixtirolarni olishga 
qaratilgan tadqiqot faoliyatidan foydalanish orqali rivojlanadi. Bundan tashqari, 
innovatsiyalarning paydo bo’lishi loyihalash ishlarining natijasi bo’lishi mumkin, 
bunda mavjud ilmiy nazariyalar va tushunchalar asosida amaliy harakatlarni amalga 
oshirish imkoniyatini aks ettiruvchi instrumental va texnologik bilimlar rivojlanadi. 
Shunday qilib, innovatsion loyihalar yaratiladi, bu esa keyinchalik yangi 
texnologiyalarning paydo bo’lishiga olib keladi.
Innovatsiyalar ta’lim faoliyati jarayonida ham rivojlanadi. O’quv jarayonida 
talabalarning nazariy va amaliy bilimlari rivojlanadi, keyinchalik ular amaliy 
hayotning innovatsiyalar yaratish bilan bog’liq turli sohalarida qo’llanilishi mumkin.
Innovatsion ta’lim texnologiyalari uchta asosiy komponentga asoslanadi:
1. Zamonaviy, yaxshi tuzilgan tarkib, uning asosi tadbirkorlik faoliyatining 
hozirgi voqeliklariga javob beradigan kasbiy faoliyatdagi kompetentsiyadir. mazmuni 
zamonaviy aloqa vositalari orqali uzatiladigan turli multimedia materiallarini o’z 
ichiga oladi.
2. Zamonaviy, innovatsion o’qitish usullarini qo’llash. Bunday usullar bo`lajak 
mutaxassisning kompetensiyalarini rivojlantirishga, o`quvchilarni faol bilim va 
amaliy faoliyatga jalb etishga, bilish jarayonida tashabbuskorlikni namoyon etishga 
yo`naltirilgan bo`lishi kerak. Ta’lim dasturlarini passiv assimilyatsiya qilish istisno 
qilinadi.
3. Ta’lim jarayonida zamonaviy infratuzilmaning mavjudligi. U o’qitishning 
yangi shakl va usullarini, xususan, masofaviy ta’limni qo’llashga yordam beradigan 
axborot, texnologik, tashkiliy va kommunikatsiya komponentlariga asoslanishi kerak.
Ta’limda innovatsion texnologiyalar o’qitishda muayyan yondashuvlarni 
qo’llash asosida qo’llaniladi, ya’ni. yangi texnologiyalarni rivojlantirish uchun asos 
bo’lgan talablar va maqsadlarni o’z ichiga olgan tamoyillar.
Pedagogik 
sohadagi 
barcha 
innovatsiyalar 
jamiyat 
ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlanishining hozirgi bosqichiga qat’iy mos kelishiga asoslanadi. Hozirgi vaqtda 
ular o’quvchilarning mustaqilligini rivojlantirishga, o’z-o’zini o’rganish va o’z-o’zini 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
January 2022 / Volume 3 Issue 1
www.openscience.uz
364

---

rivojlantirish qobiliyatlarini shakllantirishga, o’quv dasturlarini mexanik ravishda 
emas, balki ongli ravishda o’zlashtirishga qaratilishi kerak.
Ta’lim sohasidagi innovatsion texnologiyalar doimiy ravishda rivojlanib, 
ularning turlari kengayib bormoqda. Quyidagi asosiy texnologiyalar guruhlarini 
ajratish mumkin:
1. Mavzuni o’rganish sohasida axborot-kommunikatsiya texnologiyalari yoki 
AKT. Ushbu texnologiyalardan foydalanish axborot jamiyatining rivojlanishi va 
hayotning barcha sohalarida axborot vositalarini faol joriy etish bilan bog’liq. Bunday 
texnologiyalar talabalar ongini axborotlashtirishga qaratilgan. Ta’lim dasturlari 
informatika, axborot jarayonlari va AKTni o’rganishga qaratilgan yangi fanlarni o’z 
ichiga oladi. Professor-o’qituvchilar va talabalarning axborot madaniyatini oshirishga 
yordam berish uchun o’quv jarayoni ham faol ravishda axborotlashtirilmoqda;
2. Shaxsga yo’naltirilgan texnologiyalar. Ushbu texnologiyalar shaxsni o’qitish 
va tarbiyalashda ustuvor o’ringa qo’yishga qaratilgan. Butun ta’lim jarayoni 
shaxsning individualligi va rivojlanish xususiyatlarini hisobga olgan holda, shaxsni 
rivojlantirishga qaratilgan.
3. O’quv jarayonini axborot-tahliliy ta’minlash. Ushbu guruh texnologiyalaridan 
foydalanish har bir o’quvchi, sinf, parallel, ta’lim muassasasining rivojlanishini 
tadqiq qilish va ularni adekvat baholashga qaratilgan;
4. Intellektual 
rivojlanish 
monitoringi. 
Texnologiyalar 
grafiklardan 
foydalanishga, test tizimiga, yangi baholash usullariga asoslangan bo’lib, ular 
individual o’quvchilarning rivojlanish dinamikasini va umuman ta’lim sifatini 
kuzatish imkonini beradi;
5. Ta’lim texnologiyalari. O’quv jarayonini tarbiyadan ajratib bo’lmaydi. Shu 
sababli, shaxsni, uning asosiy fazilatlarini rivojlantirishning yangi usullari joriy 
etilmoqda;
6. Didaktik texnologiyalar. Ular ta’lim muassasasi rivojlanishining asosiy omili 
hisoblanadi. Bunday texnologiyalar an’anaviy va innovatsion texnologiyalardan 
foydalanishni o’z ichiga olgan texnika va vositalar majmuasiga asoslanadi: o’quv 
adabiyotlari bilan mustaqil ishlash, audiovizual, multimedia, tabaqalashtirilgan 
o’qitish usullaridan foydalanish.
Ta’limdagi innovatsion texnologiyalar ta’limni tartibga solish va uni to’g’ri 
yo’nalishga yo’naltirish imkonini beradi. Odamlar har doim noma’lum va yangi 
narsalardan qo’rqib ketishgan, ular har qanday o’zgarishlarga salbiy munosabatda 
bo’lishgan. Ommaviy ongda mavjud bo’lgan, odatiy turmush tarziga ta’sir qiladigan 
stereotiplar og’riqli hodisalarga olib keladi, ta’limning barcha turlarini yangilashga 
to’sqinlik qiladi. Odamlarning zamonaviy ta’limdagi yangiliklarni qabul qilishni 
istamasligining sababi qulaylik, xavfsizlik va o’zini o’zi tasdiqlash uchun hayotiy 
ehtiyojlarni blokirovka qilishdadir. Hamma ham nazariyani qayta o’rganishga, 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
January 2022 / Volume 3 Issue 1
www.openscience.uz
365

---

imtihon topshirishga, fikrini o’zgartirishga, shaxsiy vaqt va pul sarflashga tayyor 
emas. Yangilash jarayoni boshlangandan so’ng, uni faqat maxsus usullar yordamida 
to’xtatishingiz mumkin.
Ta’limda boshlangan o’zgarishlarning samaradorligini tekshirishning eng keng 
tarqalgan usullari quyidagilardir:
• 
Hujjatlarni belgilash usuli. Ta’lim tizimidagi innovatsiyalarni baholash uchun 
ta’lim jarayoniga innovatsiyalarni hajmli kiritish imkoniyati cheklanadi. Alohida 
maktab, universitet, ta’lim muassasasi tanlab olinadi va ular asosida tajriba 
o’tkaziladi.
• 
Bo’lak-bo’lak joylashtirish usuli. Bu alohida yangi innovatsion elementni joriy 
etishni nazarda tutadi.
• 
"Abadiy tajriba" uzoq vaqt davomida olingan natijalarni baholashni anglatadi.
Ta’limdagi innovatsion texnologiyalar turli sabablarga ko’ra "sekinlashadi".
1. Ijodkorlik to’sig’i. Eski dasturlar bo’yicha ishlashga odatlangan o’qituvchilar 
hech narsani o’zgartirishni, o’rganishni va rivojlanishni xohlamaydilar. Ular ta’lim 
tizimidagi barcha yangiliklarga dushman.
2. Muvofiqlik. Moslashuvchanlik, rivojlanishni istamaslik, boshqalarning 
ko’ziga qora qo’y kabi ko’rinishdan qo’rqish, kulgili ko’rinishi tufayli o’qituvchilar 
g’ayrioddiy pedagogik qarorlar qabul qilishdan bosh tortadilar.
3. Shaxsiy tashvish. O’ziga ishonch, qobiliyat, kuch, o’zini past baho, o’z 
mulohazalarini ochiq aytishdan qo’rqish tufayli ko’plab o’qituvchilar ta’lim 
muassasasidagi har qanday o’zgarishlarga oxirgi imkoniyatgacha qarshilik 
ko’rsatishadi.
4. Fikrlashning qattiqligi. Qadimgi maktab o’qituvchilari o’z fikrlarini yagona, 
yakuniy, qayta ko’rib chiqilmaydigan deb bilishadi. Ular yangi bilim va 
ko’nikmalarni egallashga intilmaydilar, zamonaviy ta’lim muassasalaridagi yangi 
tendentsiyalarga salbiy munosabatda bo’lishadi.
Innovatsion xulq-atvor moslashishni anglatmaydi, u o’z shaxsiyligini 
shakllantirishni, o’zini o’zi rivojlantirishni nazarda tutadi. O’qituvchi innovatsion 
ta’lim barkamol shaxsni tarbiyalash usuli ekanligini tushunishi kerak. "Tayyor 
shablonlar" unga mos kelmaydi, doimiy ravishda o’z intellektual darajasini oshirish 
muhimdir. “Komplekslar” va psixologik toʻsiqlardan xalos boʻlgan oʻqituvchi 
innovatsion oʻzgarishlarning toʻlaqonli ishtirokchisi boʻlishga tayyor.
Ta’limdagi innovatsiyalar bir necha tarkibiy qismlardan iborat tizimni nazarda 
tutadi:
• 
o’quv maqsadlari;
• 
ta’lim mazmuni;
• 
motivatsiya va o’qitish vositalari;
• 
jarayon ishtirokchilari (talabalar, o’qituvchilar);
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
January 2022 / Volume 3 Issue 1
www.openscience.uz
366

---

• 
ishlash natijalari.
Xulosa o’rnida shuni ta’kidlash joizki, Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari 
bolalar bog’chalari, maktablar, akademiyalar, universitetlarda odatiy holga aylandi.
Jamiyatning jadal rivojlanishi ta’lim jarayonining texnologiyalari va usullarini 
o’zgartirish zarurligini taqozo etmoqda. Ta’lim muassasalarining bitiruvchilari 
o’zgaruvchan zamonaviy tendentsiyalarga tayyor bo’lishi kerak. Shu bois ta’limda 
individual 
yondashuv, 
harakatchanlik 
va 
masofaviylikka 
yo’naltirilgan 
texnologiyalarni joriy etish zarur va muqarrar ko’rinadi.