Sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti z. O. Kuvandikov
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
to‘lovga qobiliyatsizlik — sud tomonidan e’tirof etilgan, qarzdorning pul
majburiyatlari bo‘yicha kreditorlar talablarini to‘la hajmda qanoatlantirishga va (yoki) soliqlar hamda yig‘imlar bo‘yicha o‘z majburiyatlarini to‘la hajmda bajarishga qodir emasligi e’tirof etilgan. Qonunnig 5-moddasida To‘lovga qobiliyatsizlik alomatlari quyidagilardan iboratligi belgilangan: vaqtincha to‘lovga qobiliyatsizlik — agar tegishli majburiyatlar yuzaga kelgan sanadan e’tiboran uch oy ichida qarzdor tomonidan bajarilmagan bo‘lsa, shaharni tashkil etuvchi korxona hamda unga tenglashtirilgan korxonalar tomonidan esa olti oy ichida bajarilmasa, sudga murojaat etish sanasida qarzdorning pul majburiyatlari bo‘yicha kreditorlar talablarini qanoatlantirishga va (yoki) soliqlar hamda yig‘imlar bo‘yicha o‘z majburiyatlarini bajarishga qodir emasligi; doimiy to‘lovga qobiliyatsizlik — agar sudga ariza berish sanasidagi va ariza berilgan yilning boshidagi hisobot davrida, agarda ariza yilning birinchi choragida berilgan bo‘lsa, o‘tgan yilning boshidagi hisobot davrida qarzdorning majburiyatlari uning aktivlari qiymatidan oshib ketgan bo‘lsa. Ushbu moddada nazarda tutilgan qoidalar to‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risidagi ishlar soddalashtirilgan tartibda ko‘rib chiqilayotganda, jismoniy shaxslar, shuningdek yakka tartibdagi tadbirkorning to‘lovga qobiliyatsizligi to‘g‘risidagi ishlar ko‘rib chiqilayotganda qo‘llanilmaydi. 99 Kreditorlarni talablarini qondirish navbati O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 56 moddasida belgilangan bo‘lib, birinchi navbatda, fuqarolarning mehnatga oid huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan talablari qondiriladi. Mazkur qoidani belgilashda mamlakatimizda fuqarolar mehnatini muhofaza qilish va Mehnat kodeksi normalari inobatga olingan. Ikkinchi navbatda alimentlarni undirishdan va mualliflik shartnomalari bo‘yicha mukofot to‘lash haqidagi talablar, uchinchi navbatda esa tugatilayotgan yuridik shaxs javobgar bo‘lgan fuqarolarning hayotiga va sogligiga zarar etkazilganligi uchun berilgan talablari tegishli vaqtbay to‘lovlarni kapitallashtirish yo‘li bilan qanoatlantiriladi. Mana shunday hayot va sogliqqa etkazilgan zarar uchun belgilangan tartibda javobgar deb topilgan yuridik shaxs tugatilgan taqdirda, tegishli to‘lovlar ularni qonun hujjatlarida belgilangan qoidalarga ko‘ra jabrlanuvchiga to‘lash uchun kapitallashtirilishi lozim. Tugatilayotgan yuridik shaxsning molmulki yo‘qligi yoki etarli emasligi sababli to‘lovlarni kapitallashtirish mumkin bo‘lmagan hollarda, belgilangan summalar jabrlanuvchiga davlat tomonidan qonunda nazarda tutilgan tartibda to‘lanadi. (1015 m.) Har bir navbatdagi talab oldingi navbatdagi talablar qanoatlantirilgandan so‘ng amalga oshiriladi. Boshqa kreditorlarning talablari qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda qanoatlantiriladi. (O‘z.R. FK 56- modda.) Biz yuqorida qayd etib o‘tgan fuqarolarning talablari to‘liq qondirilgandan keyin, qolgan molmulk quyidagi tartibda taqsimlanadi: birinchidan, shu molmulk qiymatidan sud qarorida kimning talabi birinchi bo‘lib qondirilishi ko‘rsatilgan bo‘lsa, shu kreditorlarning qarzlari to‘lanadi; ikkinchidan, qolgan molmulk qiymatidan talabnoma taqdim etish muddati o‘tib ketgandan so‘ng, berilgan talablar qondirilishi mumkin. Barcha kreditorlar bilan hisob kitob ishlari nihoyasiga etkazilgandan so‘ng, tugatishning yakunlovchi bosqichi boshlanadi. Tugatish komissiyasi muassislar va ishtirokchilar bilan kelishib, davlat ro‘yxatidan o‘tkazuvchi organ tomonidan tasdiqlangan tugatish balansini tuzadi . Yuridik shaxsning kreditorlari talablari qondirilgandan keyin qolgan molmulk uning shu molmulkka ashyoviy huquqlarga yoki ushbu yuridik shaxsga nisbatan majburiy huquqlarga ega bo‘lgan 100 muassislariga va ishtirokchilariga topshiriladi. Shundan so‘ng yuridik shaxsning tugatilishi haqidagi yozuv yuridik shaxslarning yagona davlat reestriga kiritilib yuridik shaxsni tugatish tamomlangan, yuridik shaxsning maxsus huquq layoqati esa tugagan hisoblanadi. Mazkur yuridik shaxsni tugatish bosqichlari birbiri bilan chambarchas bogliq, biri ikkinchisini to‘ldirib boradi. Birontasining to‘gri bajarilishiga e’tibor berilmasa, tugatish jarayonining aniq va izchil amalga oshirilishiga salbiy ta’sir etishi mumkin. Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|