m-RNT molekulunun prosessinqi
İrsi informasiyaların ötürülməsində baş verən proseslərdən biri də
“prosessinq” adlanan, transkripsiyadan sonra RNT molekulunun
yetişməsidir. Məlumdur ki, transkripsiya zamanı DNT-nin bir zəncirinin
surəti olan mRNT sintez olunur. Həmin RNT pro-mRNT adlanır və onun
daxilində genetik informasiya daşıyan ekzonlarla bərabər kodlaşmada
iştirak etməyən intronlar da olur. mRNT nüvədə yetişir, yəni intron
hissələri xüsusi fermentlər (restriktazalar) vasitəsi ilə kəsilib götürülür,
EKZON-1
EKZON-2
EKZON-3
EKZON-4
INTRON-1
INTRON-2
INTRON-3
INTRON-2
INTRON-1
INTRON-3
EKZON-1
EKZON-2
EKZON-3
EKZON-4
A
B
QU
QU
QU
AQ
AQ
AQ
~ 26 ~
ekzonlar bir-birinə digər fermentlərin liqazaların vasitəsilə birləşir (bu
proses “splaysinq” adlanır) və tamamilə genetik informasiya daşıyan
mRNT sitoplazmaya daxil olur.
Şəkil 10. İnformasiyanın DNT-dən zülala ötürülmə prosesi (Lewin, 1994)
Müəyyən genlər kodlaşdırılan RNT sintezi genin ekspressiyası
adlanır.
Genlərin ekspressiyasının transkripsiya səviyyəsində tənzim
olunması ən geniş yayılmış və ən mühüm mexanizmlərdən biridir. Son
tədqiqatlar göstərmişdir ki, sintez zamanı və onun tamamlanmasından
sonra ilkin transkript bir çox posttranskripsion modifikasiyalara və
prosessinqə məruz qalır.
Genlərin tərkibində olan intronların çoxsaylı olması və onların kənar
edilıməsi son nəticə olaraq RNT transkriptlərinin ekspressiyasında
müxtəliflik əmələ gətirir. Beləliklə, eukariotik genlərin ekspressiyasında
alternativ splaysinq adlanan RNT-nin posttranskripsion modifikasiyası baş
verir. Alternativ splaysinqin əsas mahiyyəti heterogen mRNT-nin
daxilindəki kodlaşmayan intronların kəsilməsi ilə onun ilkin quruluşundan
fərqli olan yetişmiş mRNT molekulunun əmələ gəlməsidir. Nəticə olaraq
müxtəlif hüceyrə və toxumalarda eyni başlanğıc formadan transkripsiya
olunan genlərin ekzonları müxtəlif kombinasiyalarda birləşərək yetişmiş
mRNT molekullarını əmələ gətirir. Beləliklə, bir genin məhsulu olan
başlanğıc mRNT-nin alternativ splaysinq nəticəsində müxtəlif zülalları,
~ 27 ~
hətta bir zülal ailəsini kodlaşdıran mRNT molekulları əmələ gəlir.
Şəkil 11. Alternativ splaysinqin mümkün variantlarının sxemi
(Lewin, 1994)
Bu cür bioloji mexanizm eyni genə funksiyalarına görə fərqlərini bir
neçə polipeptidi kodlaşdırmağa və onların biosintezinə nəzarət etməyə
imkan yaradır.
Eukariotların genomunun quruluşu
Genom termini ilk dəfə 1920-ci ildə Homs Vinkler tərəfindən təklif
olunub, eyni bioloji növün haploid xromosom dəstində olan genlərin cəmi
nəzərdə tutulur. Haploid xromosom sayı əsas say adlanır və n hərfi ilə
işarə edilir. Haploid xromosom dəstində yerləşən genlərin cəmi genom
adlanır.
Molekulyar-genetik üsullarla eukariot genomunun quruluşu təyin
olunmuşdur. Müəyyən olunmuşdur ki, eukariotların genomu aşağıda
göstərilən fraksiyalardan ibarətdir:
1. Unikal genlər – bir və ya bir neçə dəfə genomda təkrar olunur.
2. Aralıq, orta təkrar olunan nukleotid ardıcıllıqları genomda
onlarla, yüzlərlə təkrar olunur.
3. Yüksək təkrar olunan nukleotid ardıcıllıqları onların genomda
sayı 10
6
və daha artıq olur.
~ 28 ~
Unikal sahələr, yəni yalnız bir dəfə təkrar olunan sahələr müxtəlif
orqanizmlərdə genomun təqribən 50%-ni təşkil edir. Unikal sahələrə
zülalları (histonlardan başqa) kodlaşdıran quruluş genlərinin əksəriyyəti
daxildir. Bir neçə milyon nukleotid cütündən ibarət olan bakterial
genomda genlərin əksəriyyəti (həm quruluş, həm də tənzimləyici genlər)
unikaldır, yəni tək sayda olur. Bu cür təkrarlar iki tipə ayrılır. Orta
dərəcədə təkrar olunan (onlarla, yüzlərlə) sahələr və yüksək dərəcədə
təkrar olunan (on minlərlə və milyonlarla) sahələr.
Orta təkrar olunan fraksiyalara ilk növbədə ribosomal RNT-ni (r-
RNT) kodlaşdıran genlər daxildir. Orta təkrar olunan fraksiyalara
nəqliyyat RNT genləri də daxildir. Sitoplazmada 2-yə yaxın ixtisaslaşmış
nRNT-si vardır. Hər bir nRNT-si öz xüsusiyyətinə uyğun müəyyən amin
turşusunu birləşdirərək onu ribosomlarda sintez olunan zülal molekuluna
daxil edir. Ksenopusda onların sayı 8000, drozofildə 780-ə yaxındır. nRNT
genləri genomun müxtəlif sahələrində yerləşir və onlardan bəziləri
klasterlər əmələ gətirir.
Eukariotlarda əlavə olaraq müxtəlif ölçüdə və sayda orta təkrarlar
genomun xeyli hissəsini tutur.
Cədvəldən göründüyü kimi, genomun orta təkrar olunan sahəsinə
daxil olan genlərin onlarla, hətta minlərlə surəti vardır. Eukariot
orqanizmlərdə bəzi genlərin funksional cəhətdən daha fəal olan və üzərinə
daha çox yük düşən, məs., rRNT, nRNT və histonları kodlaşdıran genlərin
surətinin çoxluğu, çoxhüceyrəli orqanizmlərdə metabolik proseslərin
gedişini təmin edir.
Qeyd olunduğu kimi, genomda çox yüksək sıxlıqda təkrar olunan
fraksiyalar da məlumdur. Əsasən bunlar satellit DNT-dir. Satellit DNT
150-300 dəfə təkrar olunan qısa bir neçə cüt nukleotid ardıcıllığından
ibarət klasterlər əmələ gətirir. Genomda bu cür təkrarların sayı milyondan
on milyonlara qədərdir və genomun xeyli hissəsini tutur.
Satellit DNT ibtidailərdən başlayaraq bütün eukariotlarda aşkar
olunmuşdur. Satellit DNT transkripsiya olunmur, hüceyrədə onlara
komplementar nə RNT molekulları, nə də onlarla kodlaşdırılan amin
turşularından ibarət polipeptidlər vardır. Beləliklə, satellit DNT heç bir
genetik informasiya daşımır.
Eukariotların xromosomlarında DNT-nin artıqlığını izah edən başqa
faktlar da toplanmışdır. mRNT-nin sintezi zamanı baş verən proseslərin
tədqiqi göstərmişdir ki, eukariotların nüvəsində DNT üzərində sintez
olunan mRNT sitoplazmaya daxil olan və transkripsiyada iştirak edən
mRNT-dən ölçücə xeyli iridir. DNT-dən transkripsiya olunan mRNT-pro-
~ 29 ~
mRNT və ya başlanğıc RNT adlanır.
Cədvəl 3
Eukariotların genomunda orta təkrar olunan fraksiyanın xüsusiyyətləri
(Qerşenzon, 1983)
Genlər
Orqanizm
Haploid
genomda
surətlərin sayı
Lokallaşma
Ölçüsü (nukleotid cütlərinin
sayı)
Genin
Speyserin
28SrRNT (o
qədər də
5,8SrRNT
və
18SrRNT-
nin genləri)
Maya
göbələyi
Drozofil
Ksenopus
İnsan
Bərk buğda
(müxtəlif
sortları)
140
210-282
600-1000
300-600
2308-6457
12-ci xromosomda
X və Y xromo-
somlarında
Bir xromosomda
13,14,15,21,28-ci
xromosomlarda
–
3900
4100-9600
3900
3900
–
1400-dən
artıq deyil
3860-59500
6300-1250
3000-5000
–
5SrRNT
nRNT-si
(ümumi
cəmi)
Histonlar (5
tipdən hər
birisi)
Maya
göbələyi
Drozofil
Ksenopus
Maya
göbələyi
Drozofil
Ksenopus
İnsan
Maya
göbələyi
Dəniz
kirpisi
(müxtəlif
növləri)
Drozofil
Ksenopus
İnsan
160-230
160
24000
300-400
780
8000
1310
2
200-1200
110
30-50
30-40
12-ci xromosomda
2-ci xromosomda
15-ci xromosomda
Müxtəlif
xromo-
somlarda
2-ci və 3-cü xromo-
somlarda
–
–
–
–
2-ci xromosomda
7-ci xromosomda
120
120
120
140
140
140
140
380-740
400-680
365-950
300-650
300-650
–
162-166
630
–
1000-1500
740
–
800
450-690
200-1350
–
–
Son illərin çox mühüm kəşflərindən biri, quruluş genlərin (struktur
genlərin) daxilində olan ekzon və intron sahələrinin aşkar olunmasıdır.
Kodlaşdırıcı sahələr ekzon, genetik informasiya daşımayan sahələr isə
intron adlanır. Bəzi genlər bir-iki intron, bəziləri daha çox intron daşıyır.
Məs., toyuğun ovalbumin genində -13, toyuğun kollagen genində hətta 51
intron vardır.
Bəzən genlərdə intronların ümumi uzunluğu ekzonların
uzunluğundan artıq olur. İntronlar ekzonlarla birlikdə transkripsiya olunur,
beləliklə, pro-mRNT-də həm spesifik gen məhsulunu kodlaşdıran, yəni
ekzonlardan transkripsiya olunan, yəni həmin məhsulu kodlaşdırmayan
~ 30 ~
sahələr vardır. Sonra prosessinq zamanı intronlar kəsilir, ekzon hissələr
birləşir və “yetkin” mRNT molekulu əmələ gəlir. Həmin proses splaysinq
adlanır.
Genomda dəfələrlə təkrar olunan, lakin funksional rolu aşkar
olunmamış nukleotid təkrarları haqqında müəyyən fərziyyələr irəli sürülür.
Hesab olunur ki, çox təkrar olunan nukleotid ardıcıllıqları əsas unikal
genləri zədələnmədən qoruyur, bufer rolu oynayır, quruluş genləri
birləşdirici sahələr (speyserlər) əmələ gətirir, mitoz və meyozda
xromosomların qütblərə çəkilməsində rol oynayır və s.
Genomun ölçüsü
Prokariotlarda və eukariotlarda genomun quruluşu və ölçüsü
müəyyən qədər fərqlidir. Virusların, bakteriyaların və məməlilərin
genomunda genlərin sayı və DNT-nin miqdarını müqayisəli analiz etdikdə
bəzi qanunauyğunluqlar müəyyən edilmişdir. Eukariotların genetik
materialının əsas kəmiyyət xüsusiyyəti DNT-nin artıqlığıdır. Virusların
nuklein turşuları demək olar ki, bütövlükdə quruluş genlərindən ibarətdir.
Ən kiçik RNT daşıyan virusun xromosomu 1200 nukleotiddən ibarət bir
quruluş genindən təşkil olunmuşdur. Daha mürəkkəb virusların DNT-si
200 min nukleotid cütündən ibarətdir. Quruluş genlərinin sayı isə onlarca
və hətta yüzlərcəyə qədər çatır.
Daha iri, bir neçə milyon nukleotid cütündən ibarət olan bakterial
genomda genlərin əksəriyyəti (həm quruluş, həm də tənzimedici genlər)
unikaldır, yəni hər iki növ gen xromosomda tək sayda olur. Müstəsnalıq
təşkil edən ribosomal RNT-ni və nəqliyyat RNT-ni kodlaşdıran genlərdir,
onlar bakterial genomda bir neçə dəfə təkrar olunur.
Bakteriyalarda DNT molekulunun uzunluğu 1,1 mkm, genin orta
ölçüsü 1500 n.c. olduqda həmin xromosomda 3000-ə qədər gen yerləşmiş
olur. Bakteriyalarda təxminən o qədər də m-RNT tipləri əmələ gəlir.
Deməli, bakteriya genomlarının 95%-i kodlaşdırıcı gen sahələri, 5%-i isə
tənzimedici genlərdir.
Eukariotların genomlarında isə kodlaşdırıcı hissə DNT-nin yalnız
10-15%-ni təşkil edir. İnsanda həmin fərq daha kəskin təzahür edir.
İnsanın genomunda nukleotid cütlərinin sayı 2 mln quruluş genlərinin
əmələ gəlməsinə kifayət edir, lakin burada quruluş genlərinin maksimal
sayı 35 minə qədərdir. Müxtəlif ədəbiyyat mənbələrinə görə genlərin sayı
35-80 mindir, yəni genomla kodlaşa bilən saydan 20-40 dəfə azdır.
~ 31 ~
Cədvəl 4
Bəzi orqanizmlərin genomunun ölçüsü
(Singer, Berq, 1998)
Orqanizm
Haploid genomun
ölçüsü, n.c.
Xromosomların
haploid sayı
Maya göbələyi (Saccharomeces cerevisiae)
1,35
10
7
16
Miksomisetlər (Dutyostelium discoides)
7
10
7
7
Tripanosoma (Trypanosoma bruli)
8
10
7
Məlum deyil
Nematod (Caenorhabditis elegans)
8
10
7
11/12
İpəkqurdu (Bombyx mori)
5
10
8
28
Meyvə milçəyi (Drosorhila melanogaster)
1,65
10
8
4
Dəniz kirpisi (Stronqylocentrotus purpuratus)
8
10
8
21
Mahmızlı qurbağa (Xenopus laevis)
3
10
9
18
Protey (Necturus maculosis)
5
10
10
19
Toyuq (Galhus domesticus)
1,2
10
9
39
Siçan (Mus musculus)
3
10
9
20
İnək (Bovis domesticus)
3,1
10
9
60
İnsan (Homo sapiens)
2,9
10
9
23
Qarğıdalı (Zea mays)
5
10
9
10
Soğan (Allium cepa)
1,
10
10
8
Arabidopsis (arabidopsis thaliana)
7
10
7
5
İnsan genomu layihəsinin yerinə yetirilməsinin nəticələrinə görə
insan genomunun yalnız 1%-i kodlaşdırıcı, 75%-i isə genlərarası
sahələrdən ibarətdir. (Venter et al, 2001)
Eukariot xromosomlarinda genlərin yerləşməsi
Eukariotlarda genlərin yerləşməsinin operon tipi daha doğrusu
ümumi nəzarətdə olan genlər bloku halında birləşməsi yayılmamışdır.
Ardıcıl biokimyəvi reaksiyalara nəzarət edən genlər xromosomun ayrı-ayrı
sahələrində, hətta müxtəlif xromosomlarda yerləşir.
Bununla yanaşı genlərin klaster təşkilinə aid bəzi nümunələr
məlumdur. İnsanda hemoqlobinin bir neçə tipi məlumdur. Onların hər biri
müəyyən orqanda və inkişafın müəyyən mərhələsində sintez olunur. Məs.,
və
hemoqlobin inkişafın ilkin mərhələsində embrionun sarı kisəsinin
hüceyrələrində sintez olunur. Bu zaman zülal molekulu iki zəncirdən ibarət
– oxşar
hemoqlobin və iki zəncirli
hemoqlobin.
Üçüncü ayın sonunda hemoqlobinin bu tipinin sintezi başa çatır.
Bundan sonra qara ciyər hüceyrələrində Hb-F sintez olunmağa başlayır.
Postembrional inkişaf zamanı hemoqlobin sümük iliyində sintez
olunur və
,
polipeptidlərdən və az bir miqdarda
bənzər
~ 32 ~
polipeptidlərdən ibarətdir. Yaşlı insanın qanında hemoqlobinin böyük
hissəsi tetramer
2
2
(Hb-A) təşkil edir.
İnsan genomunda hemoqlobin genləri iki klasterdə 16-cı
xromosomda bütün
-bənzər genlər, 11-ci xromosomda isə bütün
-
bənzər genlər yerləşmişdir. Hər bir klasterdə psevdogenlər vardır.
Maraqlıdır ki, genlərin xromosomlarda bu cür yerləşməsinə
baxmayaraq, onlar hansı ardıcıllıqla ontogenezin gedişində işə düşürlər.
Bu genlər ayrı-ayrı toxumalarda və ontogenezin müxtəlif mərhələlərində
fəaliyyətə başlayır. Bu fakt isə bu genlərin ekspressiyasına sərbəst nəzarət
olunduğunu göstərir. Bütün bu deyilənlər eukariotlarda operon prinsipi ilə
ümumi nəzarətin olmadığını göstərir.
Drozofildə nRNT genləri hər birində 1-2 gen olmaqla xromosomun
müxtəlif sahələrində yerləşir. Yalnız sahələrdən birində 16 gen 50 n.c.
uzunluğunda kiçik bir sahəni tutur, baxmayaraq ki, onların transkripsiyası
eyni promotorla nəzarət olunur.
Transkripsiya olunan sahələr DNT-nin transkripsiya olunmayan
speyserlər adlanan sahələri ilə ayrılır. Bu sahələrin uzunluğu məs., 1750
n.c. maya göbələyində, 3750-6450 n.c. drozofildə və s.
Transkripsiya olunmayan sahələr, təkrarlanır və hər bir təkrar vahidi
digərindən asılı olmadan fəaliyyət göstərir.
Genin quruluş və tənzimləyici hissəsi
Hər bir gen quruluş və tənzimləyici hissələrdən ibarətdir.
Tənzimləyici hissə transkripsiya başlayan sahədən promotordan
transkripsiya qurtaran sahəyə – terminasiya sahəsinə qədər əhatə edir.
DNT-nin ikiqat spiralı promotor sahəsində promotorlara RNT-
polimerazanın təsiri ilə denaturasiya olunur, eukariotlarda isə transkripsiya
kompleksi əmələ gəlir. Promotorlar RNT-polimerazanı tanıyan nukleotid
ardıcıllığına malikdir.
Transkripsiya RNT-polimeraza fermenti terminasiya sahəsinə və ya
terminatora çatanda başa çatır. Terminasiya ardıcıllığının iki tipi vardır.
Bit tip ardıcıllıq RNT-polimerazanı birbaşa tanıyır, digər tip isə RNT-
polimerazanı
-faktorla assosiasiyada tanıyır.
~ 33 ~
Molekulyar genetikaya aid izahlı məsələlər:
1.
Asparagin – qlisin – fenilalanin – prolin – tronin polipeptid
zəncirin ardıcıllığını təşkil edən amin turşularıdır. Verilmiş polipeptid
zənciri kodlaşdıran DNT sahəsinin quruluşunu təyin edin.
Həlli:
Məsələnin şərtində polipeptid zəncirdə amin turşularının ardıcıllığı
verilmişdir. Buna əsasən verilmiş polipeptid sintezini idarə edən məlumat
RNT-nin quruluşunu müəyyən etmək çətin deyildir. Təqdim edilmiş kod
cədvəlinə əsasən asparagin (AAU) üçün, sonra qlisin (QQU), fenilalanin
(UUU), prolin (SSU) və treonin (ASU) üçün tripletlərin quruluşunu
tapırıq. Kodlaşdırıcı tripletləri müəyyən etdikdən sonra verilmiş polipeptid
üçün məlumat RNT-ni tərtib edirik:
A A U Q Q U U U U S S U A S U
Bu göstərilən məlumat RNT-nin zəncirinə görə, onun sintez
olunduğu DNT telini bərpa etmək olar. Onda, bizi maraqlandıran DNT
telinin sahəsi aşağıda verilmiş quruluşa malik olacaqdır:
T T A S S A A A A Q Q A T Q A
DNT molekulunun iki teldən ibarət olduğu bizə məlumdur. Odur ki,
DNT molekulunun bir telinin quruluşunu bildikdən sonra komplementarlıq
prinsipinə əsasən onun ikinci telini tərtib edə bilərik. Beləliklə, verilmiş
polipeptidi kodlaşdıran DNT-nin sahəsi bütövlükdə aşağıdakı quruluşa
malik olacaqdır.
T T A S S A A A A Q Q A T S A
| | | | | | | | | | | | | | |
A A T Q Q T T T T S S T A Q T
2.
Mədəaltı vəzinin ribonukleaza zənccirlərində polipeptid
zəncirlərindən birində amin turşuları aşağıdakı ardıcıllığa malikdir:
lizin-asparagin turşusu – qlisin – treonin – asparagin turşusu –
qlutamin turşusu – sistein. Göstərilən polipeptid zəncirin sintezini
idarə edən məlumat RNT-ni təyin edin.
Həlli:
Məsələnin şərtində mədəaltı vəzinin ribonukleaza zəncirlərində,
polipeptid zəncirlərindən birində amin turşularının ardıcıllığı verilmişdir.
Bu verilmiş amin turşu ardıcıllığına görə polipeptid zəncirin sintezini idarə
edən məlumat RNT-nin təyin edilməsi tələb olunur. Bunun üçün kod
cədvəlindən istifadə edərək verilmiş amin turşularını kodlaşdıran tripletləri
müəyyən etdikdən sonra, göstərilən polipeptid zəncirin sintezini idarə edən
məlumat RNT-ni təyin edirik. Beləliklə, məlumat RNT-nin quruluşunu
müəyyən edən tripletlər ardıcıllığı aşağıdakı kimi olacaqdır:
~ 34 ~
A A A A A U Q Q U A S U A A U U Q U
3.
Mədəaltı vəzi ribonukleazası zəncirlərindən biri aşağıdakı 14
amin turşusundan ibarətdir: qlutamin- qlisin- asparagin turşusu-
prolin- tirozin- valin- histidin- fenilalanin- asparagin- alanin- serin-
valin. Ribonukleaza zəncirinin bu sahəsini kodlaşdıran DNT molekulu
sahəsinin quruluşunu təyin edin.
Həlli:
Məsələnin şərtində mədəaltı vəzi ribonukleazası zəncirlərindən
birinin 14 aminturşu ardıcıllığına malik olduğu göstərəlmişdir. Bununla
əlaqədar olaraq ribonukleaza zəncirinin bu sahəsini kodlaşdıran DNT
molekulu sahəsinin quruluşunu təyin etmək tələb olunur. Buna əsasən
verilmiş polipeptidin sintezini idarə edən məlumat RNT-nin quruluşunu
müəyyən etmək çətin deyildir. Kod cədvəlinə əsasən verilmiş amin
turşularını kodlaşdıran tripletlərin ardıcıllığını müəyyən etmək olar:
SAAQQUAAUSSUUAUQUUSSUQUUSAUUUUQAUQSUUSUQUU
İndi məlumat RNT-nin zəncirinə görə onun sintez olunduğu DNT
molekulunun bir telini bərpa etmək mümkündür:
QTTSSATTAQQAATASAAQQASAAQTAAAASTASQAAQASAA
DNTmolekulunun iki teldən təşkil oolunduğu bizə məlumdur. Odur
ki, DNT molekulunun bir telinin quruluşunu bildikdən sonra
komplementarlıq prinsipinə əsasən onun ikinci telini tərtib edə bilərik.
Beləliklə, ribonukleaza zəncirinin bu sahəsini kodlaşdıran DNT molekulu
sahəsinin quruluşu aşağıdakı kimi olacaqdır:
QTTSSA TT AQQAATASAAQQASAAQTAAAASTA SQAAQASAA
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
SAAQQUAAUSS UUAUQUUSSUQUUSAUUUUQAUQSUUSUQUU
4.
Polipeptid zəncirinin bir hissəsini kodlaşdıran DNT
molekulunun müvafiq sahəsi aşağıdakı quruluşa malikdir:
A S S A T T Q A S S A T Q A A
Polipeptid zəncirində amin turşularının ardıcıllığını təyin edin.
Həlli:
Məsələnin şərtində polipeptid zəncirin bir hissəsini kodlaşdıran DNT
molekulunun müvafiq sahəsi- tripletlər ardıcıllığı verilmişdir. Bunlara
əsasən polipeptid zəncirdə amin turşularının ardıcıllığını təyin etmək tələb
olunur. Deməli, məlumat RNT-nin sintez olunduğu DNT-nin yalnız bir teli
verilmişdir. Odur ki, məsələnin şərtinə əsasən məlumat RNT-ni tərtib
edirik:
UQQUAASUQQUASUU
Bundan sonra bunları tripletlərə ayırmaq lazımdır:
UQQ, UAA, SUQ, QUA, SUU.
~ 35 ~
Verilmiş kod cədvəlinə əsasən hər bir triplet üçün uyğun gələn amin
turşularını tapıb bizi maraqlandıran polipeptidin sahəsini tərtib edirik:
Triptofan- asparagin- alanin- asparagin turşusu- serin.
Dostları ilə paylaş: |