4.
Qaramalda buynuzsuzluq geni buynuzluluq üzərində, qara rəng
geni isə qırmızı rəng geni üzərində dominantlıq edir. Hər iki cüt gen nəslə
sərbəst ötürülür.
a)
Hər iki əlamətə görə heteroziqot qara-buynuzsuz buğa eynilə bu
əlamətlərə malik inək ilə çarpazlaşdırılmışdır. Buzovlar necə olacaqdır?
b)
Cins yetişdirmə sovxozunda da bir neçə il müddətində qara-
buynuzsuz inəklər qara buynuzsuz buğalarla çarpazlaşdırılmışdır. 896 baş
buzov alınmışdır ki, bunlardan 535 buzov qara buynuzsuz və 161 baş isə
qırmızı-buynuzsuz olmuşdur. Buynuzlu buzovların sayı nə qədərdir və
onların hansı hissəsi qırmızı rəngdə olmuşdur?
c)
Təsərrüfatda 1000 baş buynuzlu- qırmızı rəngli inəkdən 984 baş
buzov alınmışdır. Onlardan 472-si qırmızı, 483-ü buynuzsuz, 501-i isə
buynuzlu olmuşdur.
Valideynlərin genotipinin və qara rəngli buzovların faizini təyin edin.
5.
İnsanda gözün qonur rəngini idarə edən gen – K, mavi rəngi idarə
edən gen – k üzərində, sağaxaylıq geni – N isə solaxaylıq geni – n
üzərində dominantlıq edir. hər iki cüt gen müxtəlif xromosomlarda
yerləşir.
a)
Əgər valideynlər heteroziqotdursa, onda onların uşaqları necə
olacaqdır?
b)
Ata solaxaydır, amma gözünün rənginə görə heteroziqotdur, amma
mavi gözlüdür, lakin əllərindən istifadə etmək bacarığına görə
heteroziqotdur, onda onların uşaqları necə olacaqdır?
c)
Mavi gözlü sağaxay kişi qonur gözlü sağaxay qadınla evlənmişdir.
Onların iki uşağı olmuşdur: qonur gözlü solaxay və mavi gözlü sağaxay.
Ailədə mavi gözlü solaxay uşaqların doğulması ehtimallığını təyin edin.
6.
Aşağıda verilən çarpazlaşmalarda hibrid sünbüllərin xarici
görünüşünü təyin edin. Nəzərə almaq lazımdır ki, buğda bitkisində
qılcıqsızlıq geni – A qılcıqlılıq geni – a üzərində, sünbülün qırmızı rəngi –
B onun ağ rəngi – b üzərində dominantlıq edir. a) AAbb x aaBB; b) AaBb x
Aabb; v) AaBB x aabb; q) AaBb; d) AaBb x AaBB.
7.
İki normal qanadlı-boz milçəyin çarpazlaşması zamanı alınmış
nəsillərin hamısının bədəni boz, qanadı normal olmuşdur. Valideynlərin
genotipini təyin etmək mümkündürmü?
~ 96 ~
Qeyri-allel genlərin qarşiliqli təsiri
İndiyə qədər biz hər bir əlamətin müəyyən bir genin təsiri ilə inkişaf
etdiyini öyrəndik. Noxudda toxumun sarı rəngi A allel geni ilə yaşıllıq a
allel geni ilə idarə edilir və i.a. Məlum oldu ki, bəzən bir əlamətin
özünəməxsus müəyyən bir geni olmur. Bu əlamət iki genin qarşılıqlı təsiri
sayəsində əmələ gəlir. Məs., toyuqlarda pipiklərin qozvarlığı əlaməti iki-
müxtəlif qeyri-allel dominant genin qarşılıqlı təsiri sayəsində əmələ gəlir.
Leqqorn cinsindən olan ağ toyuqların pipikləri yarpaqvari (sadə) olur. Ağ
viandot cinsinin pipiyi gülvari və bəzi cinslərin pipikləri isə noxudvari
olur. Pipiklərin gülvarlılığı A geni ilə, noxudvarlılıq əlaməti B geni ilə
idarə edilir. Lakin çarpazlaşdırma sayəsində bu iki gen bir orqanizmə
düşdükdə onların qarşılıqlı təsirindən yeni əlamət-qozvari pipik meydana
gəlir
Eyni genotipdə iki və daha çox qeyri-allel genlərin birgə təsirindən
yeni bir əlamət və ya xüsusiyyət meydana çıxırsa, bu hadisə genlərin
qarşılıqlı təsiri adlanır. Beləliklə də iki cüt qeyri-allel resessiv genin aabb
qarşılıqlı təsiri sayəsində yeni əlamət – yarpaqvarı (sadə) pipik əmələ gəlir.
Şəkil 27. İki qeyri-allel genlərin qarşılıqlı təsiri zamanı toyuqlarda
pipiyin formasının irsiliyi.
~ 97 ~
Genlərin qarşılıqlı təsirinin aşağıdakı tipləri ilə tanış olaq:
1. Genlərin komplementar təsiri. 2. Genlərin epistatik təsiri. 3. Genlərin
polimer təsiri. 4. Genlərin modifikasiyalaşdırıcı təsiri. 5. Genlərin
pleyotrop təsiri.
Genlərin komplementar təsiri
Komplementar genlər hər biri ayrılıqda müəyyən bir əlaməti inkişaf
etdirdiyi halda, birlikdə müəyyən bir orqanizmə düşdükdə homo və
heteroziqot halda (A-B) bir-birinə qarşılıqlı təsir göstərməklə müəyyən bir
yeni əlaməti meydana gətirir. Buna bir misal göstərək. Ağ çiçəkləri olan
ətirli noxud Lathyrus odoratus bitkisini çarpazlaşdırdıqda birinci nəsildə
(F
1
) ağ çiçəkli bitkilər deyil, purpur rəngli çiçəkləri olan bitkilər
alınmışdır. Lakin ikinci nəsildə (F
2
) meydana çıxan parçalanma 9 hissə
purpur, 7 hissə ağ nisbətində alınır.
Deməli çarpazlaşdırılan iki ağ rəngli çiçəkli bitkilərin genotipləri
müxtəlif imiş. Bu baxımdan çarpazlaşdırılan bitkilərin genotiplərini belə
yazmaq olar: Aabb x aaBB. Valideynlərin dominant genlərinin A–B
qarşılıqlı təsirləri sayəsində çiçəkləri purpur rəngli diheteroziqot birinci
nəsil alınır: AaBb.
Əgər purpur çiçəkli birinci nəsli bir-biri ilə çarpazlaşdırıb, alınan
ikinci nəsil kombinasiyalarını Pennet cədvəli üzrə yerləşdirib və fenotipik
cəhətdən analiz etsək 9:7 nisbəti alınar
A və B genləri olan çiçəkli bitkilər A–B–(AABB, AaBB, AABb,
AaBb), yəni onlar istər homo, istərsə də heteroziqot halında olsun, purpur
rəngin alınmasını təmin edir. Lakin dominant genlərdən birinin (A və ya B)
iştirak etmədiyi kombinasiyaların hamısının aaB-Abb çiçəklərii ağ
olacaqdır. Belə anlaşılır ki, aaB – kombinasiyalarında dominant A geni, A-
bb kombinasiyasında isə dominant B geni iştirak etmədiyi şəraitdə
çiçəklərin rəngi ağ olur. Buna görə də fenotipik 9 hissə A-B purpur və 7
hissə ağ çiçəkli (3Ab+3aB+1ab) bitkilər əldə edilir.
Göstərilən təcrübənin zahiri izahını verdik. Indi bunun biokimyəvi
izahına keçək.
Məlum olmuşdur ki, çiçəkləri rəngli (purpur) bitkilərdə antosian
piqmentlərin inkişafı üçün iki dominant genin iştirakı və qarşılıqlı təsiri
vacibdir. Deməli, bu iki dominant gen ayrılıqda həmin piqmentlərin əmələ
gəlməsinə təsir göstərə bilmir.
Belə hadisəni biz qarğıdalı bitkisi dənəsinin rənginin irsiliyində də
görə bilərik. Bəzi ağ dənli qarğıdalı bitkilərini çarpazlaşdırdıqda F
1
-də
qışalarda dənlər purpur rəngdə olur. F
2
-də parçalanma baş verir və
9
/
16
~ 98 ~
hissə purpur (A–B–) və
7
/
16
hissə ağ (aaB–, A–bb və aabb) olur.
Bu misallarda biz dominant genlərin komplementar təsirinin şahidi
olduq. Burada dominant genlər sərbəst olaraq əlaməti inkişaf etdirə bilmir.
Lakin dominant komplementar gendən biri və ya hər ikisi sərbəst olaraq
əlaməti inkişaf etdirmək xüsusiyyətinə malik olur. Buna misal drozofil
milçəyində gözün rənginin irsiliyini göstərmək olar. Drozofil milçəyində
resessiv gen – scarlet homoziqot vəziyyətdə gözün açıq-qırmızı rəngini,
digər resessiv allel gen brown gözün qonur rəngini müəyyən edir. Belə
milçəkləri çarpazlaşdırdıqda F
2
-də tünd-qırmızı gözlü (vəhşi forma)
milçəklər alınır. Əgər hər iki resessiv gen orqanizmdə homoziqot
vəziyyətdə olarsa, (aabb) ağ göz milçəklər alınır. Birinci nəsildən olan
qırmızı göz milçəkləri çarpazlaşdırsaq, F
2
-də parçalanma baş verib
fenotipik olaraq 4 tipdə milçək alınacaqdır:
9
/
16
hissə qırmızı göz,
3
/
16
hissə
qonur göz,
3
/
16
hissə aşıq-qırmızı,
1
/
16
hissə ağ gözlü olacaq.
Gözün rənginin irsiliyində əlamətlərin belə parçalanması iki
komplementar genin sərbəst təsirini göstərir.
Şəkil 28. Drozofildə gözün rənginin irsiliyi.
Əgər qonur gözlü milçəklərin genotipini şərti olaraq Aabb, açıq-
qırmızı gözlülüyü – aaBB, qırmızı gözlülüyü – AaBb və ağ gözlülüyü –
aabb işarə etsək, F
2
-də fenotipik radikalları belə göstərmək olar: A-B –
(
9
/
16
), A – bb (
3
/
16
), aaB – (
3
/
16
) və aabb – (
1
/
16
). Drozofildə gözün rəngi bir
əlamət kimi götürülməsinə baxmayaraq, F
2
-də parçalanma dihibrid
çarpazlaşmada əlamətlərin sərbəst parçalanması qanununa tam uyğun
gəlir.
Bu parçalanmanın təbiətini belə izah edə bilərik. Drozofil
milçəklərində gözün normal rəngi əsasən 3 piqmentlə müəyyən edilir
(qırmızı, qonur və sarı). Resessiv a geni homoziqot vəziyyətdə qonur
piqmentin əmələ gəlməsinin qarşısını alır və nəticədə açıq-qırmızı göz
alınır. Digər resessiv b geni homoziqot vəziyyətdə eyni zamanda qırmızı
~ 99 ~
və sarı rənglərin əmələ gəlməsinin qarşısını alır və ona görə də qonur
rəngli göz inkişaf edir. F
1
-dəbu genlərin dominant allelləri birləşir və
bütün piqmentlər əmələ gəlir. Bu piqmentlərin birgə təsirində qırmızı göz
inkişaf edir. Yeni əlamət
1
/
16
ağ gözlülük hər üç piqmentin eyni zamanda
əmələ gəlməsinin qarşısının alınması nəticəsində meydana çıxır.
Həmçinin siçanlar üzərində aparılan təcrübələrdə aydın görünür ki,
iki komplementar gen ayrılıqda müstəqil əlaməti inkişaf etdirdiyi halda,
ikisi eyni orqanizmə düşdükdə yeni bir əlamətin meydana çıxmasına səbəb
olur. Siçanlarda üç tipdən olan tük rənginin irsiliyinə baxaq: vəhşi – qonur
– boz (aquti), qara və ağ. Qara siçanı ağ siçanla çarpazlaşdırdıqda F
1
-də
aquti siçanlar əmələ gəlir., lakin F
2
-də
9
/
16
aquti,
3
/
16
qara,
4
/
16
ağ siçanlar
meydana gəlir (şəkil 29).
Şəkil 29. Siçanlarda rəngin iki cüt genin qarşılıqlı təsiri nəticəsində əmələ
gəlməsi (komplementarlıq)
A – qara rəng; a – albinizm; B – rəngin aquti tipində paylanması;
b – rəngin başdan-başa yayılması
Şəkil 30. Boranı bitkisində meyvənin formasının irsiliyi (komplementarlıq).
~ 100 ~
Çarpazlaşma üçün götürülən albinos siçanda albinosluq ( aaBB) yəqin
ki, resessiv a geninin homoziqot (aa) və tüklərdə piqmentin zolaqla
paylanmasını təmin edən dominant B geninin homoziqot halda BB təsiri
sayəsində meydana gəlmişdir. Qara siçan isə dominant rəng geninin
homoziqot halda ( AA) və resessiv genin homoziqot halda ( bb) təsiri
sayəsində əmələ gəlir ( AAbb). F
1
hibridində (AaBb) hər iki dominant genin
( A və B) qarşılıqlı təsiri ilə aquti (vəhşi) rəng alınmışdır. F
2
-də A və B geni
iştirak edən ( A – B) bütün fərdlərin
9
/
16
hissəsinin rəngi aquti, qara rəng A –
bb genotipinə və ağ rəng isə aaB – və aabb genotipinə malik siçanlar
olacaq. B geni genotipdə A geni olmadıqda təsir göstərə bilmir.
Genlərin komplementar təsirində 9:6:1 nisbətində fenotipik
parçalanmanın balqabaq bitkisi meyvəsinin formasının irsiliyində də
görmək olar. Genlərin komplementar təsiri başqa bitki və heyvanlarda da
baş verir və müxtəlif kombinasiya dəyişkənliklərinə səbəb olur.
Genlərin epistatik təsiri
Qeyri-allel genlərin qarşılıqlı təsirinin maraqlı formalarından biri də
epistatik təsir adlanır. Epistatik təsirdə qeyri-allel dominant genlərin biri,
digər qeyri-allel dominant genin fəaliyyətinin qarşısını alır, üzərini örtür
(epistaz). Bu cür genlərə supressor və ya ingibitor genlər deyilir.
Adi hallarda allel genlərdən birinin digəri üzərində dominantlığı bizə
yuxarıdakı fəsillərdən məlumdur və bunu ümumi şəkildə belə ifadə etmək
olar:
A>a; B>b; C>c.
Lakin genlərin epistatik təsirində bir-birindən asılı olmayan bir gen o
biri gen üzərində təsir göstərir: A>B və ya B>A və i. a. Misal olaraq
toyuqlarda lələklərin rənginin irsiliyini göstərmək olar. Ağ leqqorn
cinsindən olan toyuqların lələkləri ağ olur. Lakin bu ağlıq ayrı-ayrı
cinslərdə müxtəlif genlərin təsiri ilə meydana gəlmişdir. Burada müxtəlif
qeyri-allel genlər iştirak edir.
Piqment (rəng) verən geni C ilə işarə etsək, piqmentsizliyi isə c ilə
işarə etməliyik. Lakin genotipdə C geni (rəng verən) həmin genotipdə J
geni olduqda o, fəaliyyət göstərə bilmir. Belə hallarda lələk piqmentsiz,
yəni ağ görünür. Dediyimiz iki ağ lələkli toyuq cinsini çarpazlaşdırsaq (ağ
leqqorn CCJJ x ccjj ağ viandot), bunlardan alınan F
1
-də CcJj-də piqment
verən C geni olduğu halda qeyri-allel J geni (supressor, ingibator) onun
qarşısını alır və toyuqların rəngi ağ olur. F
2
alındıqda
13
/
16
hissə ağ və
3
/
16
hissə isə rəngli toyuqlar əmələ gəlir. Pennet cədvəlini fenotipik cəhətdən
~ 101 ~
analiz etdikdə aşağıdakı nəticələr alınır. 9C–J–, 3 ccJi və 1 ccii
kombinasiyalarının hamısı ağ olmalıdır. Bu cür kombinasiyalar isə
13
/
16
hissə təşkil edir. Lakin supressor geni J iştirak etməyən kombinasiyalarda
toyuqların lələkləri rəngli olacaqdır. Bu isə C–ii genotipində yazıla bilər və
belə fərdlər
3
/
16
hissəni təşkil etməlidir.
Epistaz və supressor genlər dominant və resessiv xarakter daşıyıb
xromosomların müxtəlif lokuslarında yerləşir. Dominant tipli epistazlıq
atların, itlərin rəngində və balqabaq bitkisinin meyvəsinin rənginin
irsiliyində də müəyyən edilmişdir.
Şəkil 31. İki cür genin qarşılıqlı təsiri nəticəsində toyuqlarda
rəngin irsiliyi (epistaz).
I – rəngi yatırdır; i – rəngi yatırtmır;
C – piqmentin olması; c – piqmentin olmaması.
Resessiv tipli epistazlıqda genotipdə resessiv genlərdən biri
homoziqot vəziyyətdə olduqda digər qeyri-allel dominant və ya resessiv
genin meydana çıxmasına imkan vermir: aa>B və ya aa>bb.
Buna misal, siçanlarda qara və ağ rəngin irsiliyini göstərmək olar.
Yuxarıda gördük ki, qara və ağ siçanları çarpazlaşdırdıqda F
1
-də bütün
siçanlar aquti rəngli olur. F
2
-də
9
/
16
aquti (A–B–),
3
/
16
qara (A–bb) və
4
/
16
ağ (aaB– və aabb) olur. Bu hadisəni aa>B- və aa>bb resessiv epistazlıq
hesab etməklə də izah etmək olar. Bu zaman aaB və aabb genotiplərin ağ
rəngli olması a geninin homoziqot vəziyyətdə piqment paylayan B genin
~ 102 ~
və qara rəng yaradan b geninin fəaliyyətinin qarşısının alınmasına səbəb
olur.
Genlərin polimer təsiri
Genlərin qarşılıqlı təsiri formalarından biri də polimeriyadadır.
Polimeriya (yunanca polymeria – çox ölçülük deməkdir) eyni əlamətin
inkişafını təmin edən müxtəlif qeyri-allel genlərin qarşılıqlı təsirinə
deyirlər.
Bu hadisə kəmiyyət əlamətlərinin – heyvanlarda böyümə sürəti
(tempi), diri çəki, toyuqlarda yumurta məhsulu, qaramalda südün və s.
kimi çəkilən, ölçülən əlamətlərin irsiliyində özünü göstərir. Burada rəng,
forma və s. kimi keyfiyyət əlamətlərinin irsiliyində olduğu kimi alınan
nəticələri fenotipik siniflər üzrə ayırmaq çətindir. Polimeriyada eyni
kəmiyyət əlamətlərini qeyri-allel genlər idarə edir. Lakin əlamətin feno-
tipik üzə çıxma dərəcəsi həmin genlərin orqanizmin genotipində miqdarın-
dan asılıdır. Məs., qarğıdalının endospermində A vitamininin miqdarını
öyrəndikdə məlum olmuşdur ki, bu dominant genlərin dozaları (UUU)
artdıqca endospermin vitamin tutumu da artır və aksinə, dominant genlərin
dozası genotipdə azaldıqca (Uuu, Uuu) vitaminin miqdarı da azalır.
İlk dəfə genlərin polimeriyası Nilsol Ele tərəfindən (1908) təcrübə ilə
öyrənilmişdir.
Şəkil 32. Buğda toxumunun rənginin irsiliyi (polimeriya)
~ 103 ~
O, toxumunun qılafı qırmızı rəngli (piqmentli) buğda ilə toxumun
qılafı ağ (piqmentsiz) buğdanı çarpazlaşdırdıqda F
2
-də 3:1 nisbətində
parçalanma müşahidə etmişdir. Bu monohibrid çarpazlaşmada alınan
parçalanmaya bənzəyir. Lakin başqa bir çarpazlaşdırmada 15:1 nisbətində
parçalanma alınmışdır. Bu nisbət isə dihibrid çarpazlaşdırmanı xatırladır.
Lakin 16-dan 15 hissə rəngli toxumun hamısı eyni rəngdə olmamışdır.
Tünd qırmızıdan tam açıq qırmızı formalar alınmışdır. Deməli, toxum
qılafında piqmentin çoxluğu və ya azlığı allel olmayan eyni təsirli genlərin
çox və ya az miqdarda iştirakından asılıdır. Bu təcrübəni belə yazmaq olar:
A
1
A
1
A
2
A
2
x a
1
a
1
a
2
a
2
Bu çarpazlaşmada F
1
-də (A
1
a
1
A
2
a
2
) dominant genlərdən ancaq ikisi
iştirak etdiyindən toxumların rəngi valideynlərdə olduğundan açıq olur.
İkinci nəsildə çoxlu siniflər alınır və bunlar bir-birindən rənglərin tündlük
dərəcəsinə görə fərqlənir. Ümumiyyətlə götürdükdə 16 kombinasiyadan
15-i rəngli, 1-i isə ağ (rəngsiz) alınır.
Rəngləri gözdən keçirtdikdə bütün 4 dominant allel iştirak edən
1
/
16
hissə ( A
1
A
1
A
2
A
2
) tünd rəngli,
4
/
16
hissə üç dominant gen ( A
1
A
1
A
2
a
2
tipli),
6
/
16
hissə bir dominant gen ( A
1
a
1
a
2
a
2
tipli) daşıdıqlarından müxtəlif
rənglərdə tünd rəngli və rəngsiz forma ( a
1
a
1
a
2
a
2
) arasında keçid formaları
əmələ gətirirlər, hər iki resessiv allelə görə homoziqot formalar
1
/
16
hissəni
( a
1
a
1
a
2
a
2
) təşkil edir ki, bu toxumlar da rəngsiz olur.
Göstərilən 5 formada genotiplər belə bir sıra əmələ gətirir:
1+4+6+4+1=16.
Polimer dominant genlər genotipdə toplandıqda onların təsiri
qüvvətlənir, yəni onlar kumulyativ təsir göstərir və genlərin belə qarşılıqlı
təsiri kumulyativ polimeriya adlanır.
Əgər F
1
hibridlərində belə genlərin miqdarı iki, üç – A
1
a
1
A
2
a
2
A
3
a
3
və çox olarsa, onda F
2
-də genotipik kombinasiyaların miqdarı müvafiq
olaraq artacaqdır. Yəni əlamətlərin dəyişkənlik variasiyaları çoxalacaqdır.
Üç polimer gen F
2
-də 4
3
= 64, dörd polimer gen 4
4
= 256 və s. kombina-
siyalar adlanır.
Kəmiyyət əlamətlərinin irsiliyini öyrənməyin praktikada, xüsusən,
bitki seleksiyası və heyvanlar üzərində aparılan seleksiya işlərində çox
böyük əhəmiyyəti vardır.
Genlərin pleyotrop təsiri
Genlərin qarşılıqlı təsiri formalarından biri də pleyotropiyadır
(yunanca pleystos daha artıq deməkdir). Bir çox genlərin təsiri
~ 104 ~
öyrənildikdə belə müəyyən edilmişdir ki, eyni gen bir əlamətin deyil, bir
çox əlamətin inkişafını idarə edir. Buna genlərin pleyotropiyası (əlavə
təsir) deyilir. İlk dəfə Mendel öz təcrübələrində purpur rəngli çiçəkləri
olan noxud bitkisində bu halı görmüşdür. Belə bitkilərin yarpaqlarının
qoltuğunda qırmızı ləkələr və toxumlarının qabığı isə rəngli olur. Mendel
göstərmişdi ki, həmin əlavə əlamətlər purpur rəngin inkişafını təmin edən
eyni faktorun təsiri sayəsində əmələ gəlir. N. İ. Vavilov və O. V. Yakuşkin
iran buğdasına qara rəng verən dominant bir genin, eyni zamanda
dənlərində pulcuqların olmasına təsir göstərdiyini müşahidə etmişlər.
Pleyotrop genlərin təsirini iki yerə ayırırlar: birinci dərəcəli təsir və
ikinci dərəcəli təsir. Məlum olmuşdur ki, genlərin pleyotrop təsiri zülal –
fermentlərin biosintez reaksiyasına, ikinci təsiri ilə o da öz növbəsində
orqanizmin başqa əlamətlərinə təsir göstərir. Başqa sözlə desək, genlərin
pleyotrop təsiri biokimyəvi reaksiyaların qarşılıqlı təsiri ilə izah edilir.
İnsanlarda da mutasiya yolu ilə meydana gələn dominant genin
pleyotrop təsiri öyrənilmişdir. Marfa sindromunda bir dominant gen əsasən
ayaqların, xüsusən, barmaqların anormal dərəcədə uzanmasına təsir
göstərir. Bu cür barmaqlara hörümçək barmaqlılıq da deyilir. Bu dominant
gen hörümçək barmaqlılıqdan əlavə həm də gözlərin büllur cismində də
deffektivlik verir.
Genlərin pleyotropiyasında əlamətlərin tam korrelyasiyası müşahidə
olunur. Bir gen eyni zamanda həm müsbət, həm də mənfi bir əlamətin
yaranmasına səbəb ola bilər. Bu hal seleksiyaçılar üçün çətinlik törədir.
Seleksiyaçı faydalı əlamətə malik fərdləri seçdikdə eyni zamanda ona
korelyativ olan zərərli əlaməti də seçmiş olur.
Drozofil milçəyində ağ gözlülük geni W eyni zamanda da bədənin
rənginə, daxili orqanların bəzilərinə, döllülüyə, yaşama qabiliyyətinə təsir
göstərir.
Bir sözlə, eyni genin çoxlu təsirinə pleyotropik təsir deyilir.
Dostları ilə paylaş: |